Paun Es Durlic Rumânjii na zálasku sunca - Româńii în apus de soare

NAZIV PROJEKTA:
ASKULTAC POVASTA MJA
(„Saslušajte moju priču“)
Projekat „Askultac povasta mja”
NOSILAC PROJEKTA:
Udruženje građana „Pekus” Majdanpek
AUTOR PROJEKTA:
Paun Es Durlić, dipl. etnolog
LOKACIJA REALIZACIJE:
Sela Porečke Reke (Boljetin, Mosna, Golubinje, Miroč, Topolnica, Klokočevac,
Crnajka, Rudna Glava) i Gornjeg Peka (Vlaole, Jasikovo, Leskovo, Debeli Lug,
Majdanpek); završna smotra u Blizni, zaseoku Rudne Glave.
OČEKIVANI REZULTATI:
- usporavanje procesa odumiranja vlaškog jezika kroz ohrabrenje Vlaha kojima
je on maternji da ga koriste u svakodnevnom životu, da ga usavršavaju i prenose
na mlade naraštaje.
POZADINA PROJEKTA:
Projekat se pokreće na osnovu rezultata višegodišnjeg sistematskog etnološkog
istraživanja tradicionalne kulture Vlaha istočne Srbije, koje je u vlaškim selima
istočne Srb ije sproveo autor projekta, diplomirani etnolog Paun Es Durlić sa svojim
saradnicima, dok je radio kao kustos u Muzeju u Majdanpeku. Ova istraživanja su
pokazala da je vlaška kultura zahvaćena potpunom devastacijom, usred nepovratnih
procesa globalizacije s jedne strane, i akulturacije kao regionalnog procesa, s
druge strane; zbog toga se gotovo svi elementi vlaškog etniciteta gube kroz supstituciju
sa elementima srpske kulture, u koju se Vlasi utapaju, po svemu sudeći
nepovartno. Navedeni procesi imaju posebnu težinu zbog toga što vlaška kultura
nije izučena u meri u kojoj ova nacionalna manjina zaslužuje, a u delu u kome je
istražena, vidna je tendencioznost, jednostranost i površnost. Istraživači upozoravaju
da se u naše vreme i pred našim očima odvija poslednji čin nestanka Vlaha,
uprkos priznatom statusu nacionalne manjine, zato što se njihov specifičan jezik,
kao poslednji autentični element etničkog identiteta, sve manje govori, ne samo
javno nego i u kući, unutar porodice, gde je sve češći slučaj da stariji govore vlaški,
a mlađi sa njima isključivo srpski! Pošto su istraživanja pokazala da je danas vlaški
jezik koliko-toliko najbolje očuvan na području Porečke Reke i Gornjeg Peka, UG
„Pekus“ je našao za shodno da se upravo tu pokuša sa poduhvatom čiji je osnovni
cilj da se proces odumiranja ovoga jezika uspori, ako ne i potpuno zaustavi.
CILJEVI PROJEKTA:
A. Opšti ciljevi:
- sistematsko terensko rekognosciranje sela Porečke Reke i Gornjeg Peka radi
otkrivanja znalaca vlaškoga jezika i talentovanih kazivača vlaških umotvorina;
- audio-vizuelno snimanje dela iz oblasti vlaške narodne književnosti in situ i
267