Paun Es Durlic Rumânjii na zálasku sunca - Româńii în apus de soare

Vlaško usmeno stvaralaštvo
Aša šî a fost. Mujerja kînd sa întors
la koljibă a fakut mare fok la kamin šî
a luvat gindă šî a pus în śur šî a trekut
ku jel pistă bila dî fok, da kînd sa înśintat
śuru, ginda s-a spart šî a pljekat
dîn śur sî sară kopij marunc în toaće
părcîlji. Ama karje kum a sarit, kînd a
kadzut žos a murit în luok, numa unu
s-a tavaljit pin śenušă šî s-a bagat supt
śirinje, šî aśija s-a pitulat. Kînd a sarit
toaće gindzîlji, mujerja, saraka, s-a pus
pi plîns šî vajtat:
„Dîn atîca kopij dî mulc śe să fakură,
mije nu-m ramasă njiś unu karje mja
ar ažuta, šî pi karje la-š trimjeća akuma
la tată-su la lok ku dămînkarje!”
Dă dupa śirinje să ivješće kopilu ăl
pitulat, šî dzîśe:
„Jeće, mumă, jo pot sî ma duk la lok
ku dămînkarja taći!”
Kînd l-auđe šî-l vjeđe mumă-sa, dragu
jej. Îl skoaće dă supt śirinje, îl cukă
šî-l punje în pumnj šî să ujtă la jel kum
je dî mikšor, šî-l întrjabă kum ar puća
jel sî să dukă ku atîta greotaće kă je
mik ka o ginducă?
Ama kopilašu îj spunje kă poaće.
Atunśa mumă-sa îl înkrošînă ku trasta
ku dămînkare, šî-j spunje:
„Aj grižă, Ginduculje, sî nu kadz în
vro urmă dî uoaje, or dî pork, or dî
vakă, kă nu o sî poc sî ješ dîn jelje! Da
dakă kadz, tu strîgă la pakurarj sî će
skoată dîn urmă, šî dăj dămunkarja lu
tată-tu.ˮ
Pljakă Ginducu ku dămînkarja la
tată-su. Mjergînd pistă o pojană pljină
dî jarbă, nu bagă sama šî kađe în urma
dî uoaje. Śarkă jel sî jasă afară dîn groapă,
ama nu poaće. Strîgă la pakurarj
sî vină sîl skoată. Auđe pakurarju kî
ăl strîgă kare-l strîgă, šî să miră kă nu
vjeđe pi njima? La urmă abja îl do află
Tako je i bilo. Kad se vratila kući,
žena je naložila veliku vatru na kaminu,
uzela žir i stavila u rešeto a rešeto
prevlačila preko plamena, pa kad se rešeto
zagrejalo, žir je počeo da prska a
iz njega su počela da iskaču sitna deca
na sve strane. Ali, kako bi koje iskočilo
i palo, tako bi ostalo na mestu mrtvo,
samo se jedno kroz pepeo otkotrljalo
pod crepulju, i tamo se skrilo. Kad se
sav žir rasprsnuo, sirota žena je počela
da plače i jadikuje:
„Od toliko mnogo dece koja se rodiše,
ne ostade mi ni jedno da mi bude
od pomoći, i koje bi sada mogla da pošaljem
ocu na njivu da odnese jelo!”
Iza crepulje javi se dete koje se tamo
skrilo, i reče:
„Evo, mati, ja mogu da odem na njivu
sa očevim jelom!”
Kad ga je čula, majka se mnogo
obradovala. Izvuče ga ispod crepulje,
poljubi ga i stavi na dlan i počne da ga
gleda onako majušnog, i zapita ga kako
će moći da nosi toliki teret kad je tako
mali kao žirić?
Ali detence veli da može. Tada mu
majka naprti torbu sa jelom na leđa, i
kaže mu:
„Vodi računa, Ginduce, da ne upadneš
u neki trag od ovce, ili od svinje,
ili od krave, jer nećeš moći da izađeš
iz takviuh rupa! A ako padneš, ti zovi
čobane da te izvuku iz tragova, i daj im
očevo jelo.”
Pođe Ginduc sa očevim jelom. Idući
preko jedne poljane obrasle travom,
ne pazeći dobro upadne u ovčji trag.
Pokušava on da se izvuče iz rupe, ali
mu ne polazi za rukom. Pozove čobanina
da dođe da ga izvuče. Čuje čobanin
da ga neko doziva, ali se čudi ko bi
mogao biti kad nikog ne vidi? Na kraju
223