Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

650
zijn muziek in kleine fragmenten vloeiend over elkaar heen. Het klinkt juist vreselijk
ernstig en het heeft iets weemoedigs, dat vind ik typisch Hollands. Wel met dat
heimwee naar blauwe luchten, warmte, arcadische landschappen, alles wat we hier
missen. In onze eeuwige grauwheid en ellende proberen we een vleugje zonnigheid
van de Franse muziek binnen te smokkelen. Maar onze sombere emotionaliteit
versluiert het allemaal wat. Je hoort bij Escher wel dat verlangen naar het arcadische
licht, maar hij heeft toch een beetje die droevige toon; het wordt nooit écht zonnig.’
Dat Escher gefascineerd was door Debussy blijkt uit de vele geschriften, zoals
Debussy als actueel Verleden, die hij aan de vernieuwende aspecten van diens
composities wijdde. De meeste affiniteit voelde hij met ‘de nieuwe akoestische wereld
die ontsloten werd in diens muziek-geworden natuurcontemplatie’: het vermogen,
‘de vlagen van de wind, die voorbij waait en ons de geschiedenis van de wereld
verhaalt, reflecties in het water, tuinen in de regen, de ontelbare wisselvallige en
temporeel nooit voorspelbare ritmen van alles wat snel of traag beweegt, zweeft of
ruist in de natuur, haast zonder omweg te transponeren in muziek’.
In zijn jeugdjaren die Escher op Java doorbracht, vermengde zich de pianomuziek
van Debussy, die zijn vader voor hem speelde met het geluid van de gongs van het
gamalan-orkest. Deze invloeden werkten door in zijn muziek. Ook de natuurgeluiden
van de Indonesische tropennachten, zonder schemering maar met direct invallende
duisternis waarin de kreten van apen, vogels en grote cicaden klinken, hebben hun
sporen achtergelaten in zijn composities.
Sido, de dochter van Escher luisterde aandachtig naar het werk van haar vader:
‘Er gaat vaak zo'n stuwende kracht vanuit, terwijl de ingetogen intensiteit tegelijkertijd
bezwerend kan zijn, af en toe zelfs bedwelmend. De geluiden uit de natuur lijken er
bij hem vaak ongemerkt ingeslopen te zijn. Hij hield veel van de mediterrane klanken,
sommige stukken roepen associaties op met nachtuilen en vogelgeluiden of krekels
temidden van die verzengende Zuid Franse stilte van de namiddag en zo kan je ergens
fluit-padjes uit de Dordogne herkennen. Maar hij luisterde ook graag naar een
beiaard-concert in Hollandse steden. Soms gebruikt hij dat geluid van klokken. In
Arcana, de suite voor piano, hoor je zo'n carillon-effect in die hogere slotnoten’.
Zijn muziek heeft vaak een sterk begin en werkt toe naar een mooi slot, waar je
je tijdens het hele stuk als het ware op verheugt. Dan zit je op het puntje van je stoel,
omdat je dat slot zo prachtig voelt aankomen. Het wordt
Tirade. Jaargang 47