Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

29
heel gefundeerd afsteekt. Een manier om te zeggen dat het leven dat dus allerminst
ís.
Ook bij Hanny Michaelis trekken de wolken gestaag voorbij, trouwe figuranten
die dagelijks de nodige ruimte van je blikveld in beslag nemen, terwijl ze doorgaans
over het hoofd worden gezien. Uit Tegen de wind in (1962): ‘Iedere morgen/ word
ik onwetend wakker./ Gloednieuwe wolken drijven/ het raam voorbij./ Veelbelovend
glimlacht/ de dag: alles/ is mogelijk.’ In de tweede strofe vallen dan de woorden
‘rook’, ‘vlammen’, ‘inktzwarte’ en ‘dood’, waarmee de autonomie van de wolken
wordt gedemonstreerd. Ze lijken hoop te willen schenken door hun gloednieuwe
uitmonstering en lichtheid. Maar die contrasteert met de zwaarte van het leven van
de ‘ik’ die later op de dag weer weet, hoezeer die belofte een begoocheling was.
Uit diezelfde bundel dit fragment: ‘De bronzen wolken, weelderig/ opgestapeld
tegen vlammend blauw’. Een opgetogen passage, maar wel ingeklemd tussen de
sombere openingsregels (‘Als het niet van ons is/ wil ik het niet, dit voorjaar’) en
het slot: ‘zijn aan mij alleen/ niet besteed.’
Nog een: ‘Onrustbarend verwant/ het witte gezicht/ van de dag, weggedoken/ in
een kraag van wolken./ Het donkere wijdopen oog/ van een regenplas. De vogel/ die
tegen de wind in zingt,/ wankelend op de valreep/ van het licht.’
Zo er dan al een identificatie met de natuur plaatsvindt, dan betitelt Michaelis die
verwantschap als ‘onrustbarend’. Overigens heeft Szymborska in Het moment ook
een gedicht over haar angst als kind voor regenplassen: ‘Ik liep om de plassen heen,/
vooral om de nieuwe, na een bui./ Eentje zou weleens geen bodem kunnen hebben,/
ook al zag hij eruit als elke andere.’
Ik hou nu op, want die parallellen verdienen een afzonderlijk opstel. Daarin moet
trouwens ‘Het prunusboompje’ uit Klein voorspel (1949) van Michaelis ook eens
gezet worden naast ‘De appelboom’ uit Grote getallen (1976) van Szymborska.
Frappant, nietwaar?
Beide dichteressen leveren werk van hoge kwaliteit. Szymborska heeft voldoende
erkenning geoogst, internationaal zelfs, zij het dat ze er lang op moest wachten. Met
die Nobelprijs is ze overigens nog altijd verlegen, met schrik bemerkend dat die haar
tot allerlei verplichtingen noopt. Zo veel mogelijk probeert ze haar teruggetrokken
bestaan voort te zetten.
Tirade. Jaargang 47