Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

119
alleen in meer of mindere mate betrokken voelen bij verhalen zoals ik die van jou
of anderen verneem. Ik voel mij als dichter niet alleen niet verplicht om van het leed
in de wereld of welke waarheid dan ook te getuigen, ik sta het mijzelf niet eens toe.
Niet zozeer uit morele overwegingen (waarom zou ik, bijvoorbeeld uit medeleven
of protest, niet een gedicht mogen schrijven waarin ik het leed van een
terreurslachtoffer oproep?), maar omdat ik mijn grenzen ken en weet dat mijn literaire
middelen (zoals verbeelding en inlevingsvermogen) bij lange na niet krachtig genoeg
zijn om werkelijk iets voelbaar te maken van een waarheid als de jouwe, die ik slechts
uit de tweede hand ken. Mijn getuigenis zou ongeloofwaardig zijn, mijn gedicht
slecht. Iets wat ik niet aankan, moet ik mij niet tot taak stellen, althans niet waar het
gaat om zaken zoals jij die beschrijft.
Als dichter zie ik mijzelf dus niet als een ‘getuigende stem’ maar veeleer als een
veredelde ambachtsman. Ik probeer zo goed mogelijk werk af te leveren, dat
voortkomt uit mijn persoonlijke verwerking van het materiaal dat mij ter beschikking
staat: mijn kennis, mijn ervaringen en vooral mijn taal. Mijn gedichten kunnen bij
gelegenheid geëngageerd uitpakken, blijk geven van mijn betrokkenheid als mens.
Maar ze hoeven niet te getuigen, van welke waarheid of boodschap dan ook. Ze
hoeven zelfs niet iets eenduidigs te betekenen. Liever niet, eigenlijk. Dat maakt ze
als gedichten minder geslaagd. Ze moeten alleen zo goed als kan de mogelijkheden
van het voorhanden materiaal benutten. Als ze dat doen, blijken ze geen mededeling,
waarop een lezer kan reageren met ‘o’, ‘helemaal niet’ of ‘inderdaad’. Dan blijken
ze een kunstwerk, een nieuw werkelijkheidje, dat de blik van een lezer op de
schijnbaar vanzelfsprekende, ‘gewone’ werkelijkheid kan veranderen, dat de algemeen
aanvaarde of opgelegde ‘waarheden’ ondermijnt. Zulke gedichten, of kunstwerken
in het algemeen, kun je niet vrijblijvend noemen.
Een jonge Litouwse dichter op het festival zei me dat hij blij was dat er de laatste
jaren in zijn land weer poëzie geschreven werd die niet getekend was door de van
hogerhand opgelegde kunstopvattingen en vooral ook: door het verzet daartegen.
Poëzie die niet getuigt, maar uitsluitend aan eigen, innerlijke wetten gehoorzaamt.
Niet alleen zit de opgelegde, plichtmatige kunst en alles waar zij voor stond in je
land inmiddels opgesloten in een potsierlijk privé-park, Dalia. De echte,
onafhankelijke kunst is in je land inmiddels ook weer bevrijd.
Terwijl we met ons gezelschapje internationale dichters terugliepen naar het busje
op de parkeerplaats, kwamen we weer langs dat torenhoge beeld van
Tirade. Jaargang 47