Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

27
werkt. Dit voorjaar kwam daar de nieuwe kleine bundel Het moment bij, de vertaling
van Chwila dat in 2002 te Krakau verscheen. Haar faam is terecht. Szymborska is
een dichteres om te koesteren.
Niet heel lezend Nederland spoedde zich naar de boekhandel, toen in november
2002 de jeugdherinneringen van Hanny Michaelis verschenen, zoals verteld aan Nop
Maas in Verst verleden; niettemin een opvallende gebeurtenis, in aanmerking genomen
dat de dichteres al meer dan dertig jaar geen nieuwe titel meer heeft gepubliceerd.
Belangrijker dan die verkoopcijfers evenwel: niemand greep de gelegenheid aan
er de Verzamelde gedichten weer eens bij te halen.
Nóg belangrijker: niemand sloeg zich voor het hoofd bij de gedachte dat hij met
graagte een Nobelprijswinnares uit Polen de lucht insteekt, zonder tevens een
vlammend pleidooi te houden voor de poëzie van Hanny Michaelis, die nog steeds
niet met de P.C. Hooftprijs is bekroond.
Het ware wenselijk dat de jury het nut van zo'n toekenning inzag. Misschien heeft
zij nog behoefte aan argumenten, of moet haar geheugen worden opgefrist. Daar wil
ik met plezier aan meehelpen.
De parallellen tussen Michaelis en Szymborska zijn opvallend: bijna even oud, bijna
evenveel gedichten geschreven, beiden stadsnatuurdichteressen (Hanny's Amsterdam
is Wisława's Krakau), beiden terstond herkenbaar door hun humor, helderheid en
het superieure vermogen uit twijfel en onzekerheid munt te slaan, als het lukt, in de
vorm van gedichten die een lezersleven lang mee kunnen.
Natuurlijk zijn er ook verschillen, typerende zelfs, daarom zijn beiden ook zulke
karakteristieke dichteressen. Toch zijn er zinnen en beelden die een opmerkelijke
verwantschap tonen. Als Szymborska in haar laatste bundel Het moment het
ochtendgloren beschrijft (‘In de vroegte’, als alle voorwerpen hun dagelijkse vorm
en kleur aannemen), doet dat denken aan Michaelis' verspreide gedicht ‘Langzaam
maar zeker/ strekt de dag zijn zebrahals/ naar een roodkoperen zon./ Wind woelt
door het natte/ groene haar van stadsplantsoenen,/ ontrolt een hardblauwe vlag/ boven
de daken. Wie dit ziet/ heeft de nacht overleefd/ of hij wil of niet.’ Ze zien hetzelfde.
Maar Szymborska legt de geboorte van een nieuwe dag vast (als ‘de ochtendstond
magistraal in ochtend veranderd’ is) om zich vervolgens te realiseren hier doorgaans
niet verbaasd over te zijn, ‘hoewel het zou moeten’.
Ook Michaelis toont zich verbaasd, maar formuleert die verbazing beduidend
nuchterder. Ze maakt de ervaring ook ogenschijnlijk minder persoon-
Tirade. Jaargang 47