Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

76
tot een verslag voor je ‘leesdossier’ staan voortaan zeven klokuren. Klaar. Nu kunnen
ze je niet opdragen méér te lezen want dan kom je boven je jaarlast uit. We vragen
je nog wel in het begin een keer je ‘leesautobiografie’ te schrijven, ja precies, een
verhaaltje over wat je vroeger zoal las, wat je leuk vond en wat niet, hoe je smaak
veranderd is en of je denkt dat je smaak nog vaker zal veranderen.
En kan die bevlogen collega nu even z'n kwek houden met zijn gezeur dat een
film iets anders is dan een boek, dat weten we namelijk zelf ook wel. Maar de
overeenkomst, beste bevlogene, is dat een film ook een verhaal vertelt, net als de
verteller in de middeleeuwen en daar gaat het toch om, om het verhaal, het thema,
de boodschap desnoods. Wat zeg je? Ja hoor, daar gaat ie weer: dat de manier waarop
een roman een verhaal vertelt enorm verschilt van de wijze waarop een film dat doet
en dat de filmische sensatie het gevolg is van de manier van vertellen net zoals de
literaire sensatie het gevolg is van het hoe en minder van het wat zoals Harry Mulisch
het noemt. Onze bevlogen vriend haalt graag een andere bevlogene aan, eerst aan de
universiteit, nu als redacteur bij een uitgeverij, Anthony Mertens, die het begrip
gestiek hanteert, de wijze waarop een boek je tegemoet treedt, al meteen op de eerste
bladzijde: toon, timbre, stijl, sfeer, ritme en tenslotte ook compositie. Je kunt ook de
gestiek van films bestuderen maar het schoolvak, dat is wettelijk zo geregeld, heet
nu eenmaal literatuur.
En dan het niveau van de gelezen boeken. Je kunt wel raden wat bevlogene daarover
te zeggen heeft. De school moet op alle terreinen de leerling verder brengen dan waar
hij al is en dat geldt ook voor literatuur. De school heeft de dure plicht de leerling te
confronteren met boeken waarvan gestiek, thematiek en perspectief een belangrijke
rol spelen of gespeeld hebben in het esthetische, thematische en ethische discours
dat ook door de literatuur voortdurend wordt onderhouden in onze samenleving. De
school hoeft helemaal niet aan te sluiten bij de belevingswereld van het kind al is
het niet verboden. Geen docent zal beginnen met Het boek ik maar hij moet wel
ergens beginnen, dat wil zeggen: de leerling moet ergens beginnen en dat kan alleen
op de middelbare school. Het doel is duidelijk: kennis nemen van, begrip en misschien
zelfs wel waardering krijgen voor boeken uit de zogenaamde canon, hoe problematisch
dat begrip ook is (moet de canon meer ruimte bieden aan literatuur van minderheden,
vrouwen, uitingen van ‘lagere’ culturen, de Derde Wereld, etc?). En omdat er maar
een klein aantal boeken aan bod kan komen is het bijna misdadig om toe te staan
Carry Slee op de lijst te zetten, of populair literair angehaucht proza waar al die
commer-
Tirade. Jaargang 47