Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

48
Behalve de geschiedenissen van de hoofdpersonages Daniel en Marion volgje de
geschiedenis van de bijpersonages. Je leest tussendoor hoe die een beroep kiezen,
trouwen, sterven. Je leest hoe aanvankelijke antipathie omslaat in liefde; je herkent
personages van vroeger. Het maakt het boek levendig. Hoe exact werken hier de
details. Het personage dat geïntroduceerd is als ‘jeugdvriendin’, vertelt dat ze Daniel
al vanaf zijn zestiende kent. Dan pas weet je wie deze jeugdvriendin is en bovendien
besef je hoe levendig Daniel toen was en hoe vol verlangens en levenslust hij zat.
Of een dun paarlencollier keert terug. En je begrijpt dat de vroegere eigenares het
aan Marion geschonken heeft. En in je hart bedank je Mme de Ruzeaux voor haar
liefde.
Je leert veel meer mensen kennen, dan wanneer het boek een gebruikelijke
constructie zou hebben gehad. De werkwijze van Van Schendel in dit boek kan met
recht caleidoscopisch genoemd worden. Dat versterkt het idee dat je alles zo intens
hebt meebeleefd. Je bent er zelf bij geweest. En ineens besef je: er is geen alwetende
verteller, maar je bent zelf een alwetende lezer.
Ik ken iemand die overeenkomsten verzamelt tussen film of foto's en literatuur. Bij
hem thuis zag ik foto's van Tara Fallaux. Waarom denk ik tijdens het lezen van De
wereld een dansfeest aan die foto's en hoe zit het precies met die dans?
Het laatste hoofdstuk is het hoofdstuk van de melancholicus, die zich afvraagt wie
zich nu in godsnaam vergist heeft. Toen zij twaalf waren dansten zij, 's nachts in een
gang, zij in het wit, hij in het zwart. Had hij haar toen de juiste maat moeten leren?
Toen zij achttien waren kwamen zij dicht bij elkaar en daarna begon de twijfel. Wie
is dat, de melancholicus?
De verteller van het laatste hoofdstuk is het enige personage, dat door heel het
boek opduikt en dat tegelijk vaag blijft. Vaag tot in zijn naam. ‘Een jongetje met
blonde krullen, als Chinees in het zwart verkleed’; ‘Rinaldo en de achternaam iets
als Sterrenwichelaar’; ‘iets als Rainaud Sterré - met nog een syllabe’; ‘mijnheer
Raynaud, een bescheiden jongen die voor dokter had gestudeerd’; ‘een bewonderaar
Renaud of Renold of Reinold die Marion het hof had gemaakt’. Hij en Marion (dat
is in elk geval wél duidelijk) hadden samen gelukkig kunnen worden, maar Marion
kon niet op tegen de kracht die haar lichaam uitputte en die haar dwong zich geheel
aan de dans te geven en aan Daniel te wijden. Hoe ziet iemand eruit die zoiets
overkomt? Dat zie je op de foto van Tara Fallaux. Kijk maar. Het is een pijnlijke
uitputting die in haar lichaam de plaats heeft ingenomen van de dans en tegelijk is
dit het directe gevolg van de dans. Zonder dat je het exact kan aan-
Tirade. Jaargang 47