Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

106
romans is iets te veel gezegd. Schoolboekjes van Anne de Vries, heel veel boeken
van W.G. van de Hulst, ze speelden allemaal op het boerenland of in kleine
provinciestadjes en voor een stadskind was dat een heerlijke achtergrond. Ot en Sien
lazen we al niet meer, en hoe zouden kinderen uit de stad iets hebben geweten van
hooiwagens die aan het eind van de zomer hoog-opgetast naar huis rijden, van
koeienmelken op een driepootje in het gras, van verafgelegen huisjes in het riet waar
argwanende, vereenzaamde oude mensen woonden, als we dat soort boeken niet
hadden gehad?
Misschien lazen kinderen die zelf in de provincie woonden zulke boeken heel
anders en stond er voor hen niets nieuws in. In dat geval werden ze er met de neus
op gedrukt in wat voor een paradijs ze leefden en hoe stom het was om naar de grote
stad te willen verhuizen. Toch bleven dorpskinderen daarnaar verlangen en
kinderboeken eindigden ook vaak als de hoofdpersoon naar de stad moest om verder
te leren, of om een baantje te zoeken. Er werd in de boeken die ik vroeger las heel
veel gebeden, vroomheid hoorde er bij en wat het katholicisme in de boeken van
Antoon Coolen was - vóór alles een katholiek, daarna pas schrijver - was het
protestantse geloof bij W.G. van der Hulst. Voor de vroomheid in
volwassenenstreekromans werd in de kinderstreekverhalen een stevige basis gelegd.
Het hinderde me niet, het hoorde bij de opvoeding. De natuur, boerderijdieren en
woedende elementen leken me ook bij uitstek een omgeving waar God graag woonde.
Misschien werd daardoor ook benadrukt hoe ver weg de boze, zondige stad was, met
z'n asfalt, piepende trams en verloren zielen, en hoe verstandig het was om ver van
die grote stad weg te blijven.
Het kon natuurlijk ook anders. Dezelfde Nienke van Hichtum van Drie van de Oude
Plaats, schreef daarvoor twee kinderstreekromans, Jelle van Sipke-Froukjes (1932)
en Schimmels voor de koets of ... vlooien voor de koekepan? (1936). Boeken zonder
God, verheerlijking van de natuur en zonder demonisering van de grote stad.
Schimmels voor de koets heeft als ondertitel ‘Een schets uit het Friese dorpsleven,
voor kinderen van 12 jaar en ouder’, en het gaat over Sjoerd die in een Fries dorp
opgroeit, een ongeluk krijgt waardoor hij mank gaat lopen en door een gierige boer
niet als volwaardige arbeidskracht wordt uitbetaald. Hij besluit naar de grote stad,
Amsterdam, te gaan waar hij een baan als leerling-boekhouder kan krijgen in de zaak
van een oom.
Sjoerds vader is boerenarbeider en verdient wat bij met scheren. Zaterdagsavonds
werd de huiskamer veranderd in een scheerwinkel, want Sjoerds
Tirade. Jaargang 47