Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

649
functie hadden, waren ze niet geschikt voor een libretto, omdat ze moeilijk gezongen
konden worden.’ Bij het beluisteren van Eschers Nachtmuziek herkende Vasalis de
adembenemende stilte van de Dordogne waar de fluittonen van padden als een soort
seinen uit opklinken en zag zij weer ‘de van vocht verzadigde donkerblauwe luchten
en de bomen die zo mooi naar beneden de heuvels afmarcheerden, met korte stammen
en grote gewaden’.
Voor zijn Hymne du grand Meaulnes wilde Escher zijn visioen van het landschap
van de Sologne, zoals Alain-Fournier het beschreven had en waarin ‘de figuur van
de grote Meaulnes als middelpunt van de bezielde handeling’ rondwaart, toetsen aan
de realiteit. ‘De streek is schraal, onvruchtbaar en dunbevolkt, maar zij is vol wijdheid
en stilte, zonder nut en zwijgzaam.’ Tijdens een fietstocht van zes uur over de
eindeloze wegen van de Sologne begon hij de ijle en weidse muziek te horen, zoals
die twee maanden later in zijn Hymne vorm kreeg. Ook trekken ‘de savanneachtige,
verwilderde open vlakten, waarin reusachtige eenzame eiken stonden’, in stuwende
golven en brede lange lijnen van houtblazers en strijkers met daar bovenuit de
uitbarstingen van het koper, aan de luisteraar voorbij. Op de fiets hoorde Escher geen
herkenbare melodieën of samenklanken, wel de totale structuur. Ook zag hij ‘in
vogelvlucht het notenbeeld van een partituurbladzijde’ en wist hij dat er ‘lange
melodieën zouden komen van een enigszins zwevend en extatisch karakter’.
Op een van zijn andere tochten bracht hij een bezoek aan het als museum ingerichte
huis van Ravel. In die sfeer van eenzaamheid en verstarring van de Ravelliaanse
beweging werd het verlangen in hem wakker, zijn bewondering voor deze componist
gestalte te geven, en componeerde hij zijn suite Le Tombeau de Ravel.
Zoals de poëzie van Emily Dickinson het tijdloze ademt, en ‘gisteren’, ‘heden’ en
‘eeuwigheid’ bij haar in elkaars verlengde liggen, zo rust volgens Escher op muziek
de doem van de tijdelijkheid. ‘Zij stroomt klinkende voorbij en is daarna ongrijpbaar.’
Aangezien Escher nogal wat Franse teksten op muziek zette en veel schreef over
componisten als Ravel en vooral Debussy, wordt zijn muziek vaak Frans genoemd.
Eschers manier van componeren sloot wel aan bij de Franse traditie maar ís niet
Frans. ‘Misschien is die nou juist wel echt Hollands,’ vond Nico Schuyt. ‘Het is wel
Frans georiënteerde, maar niet Frans klinkende muziek. Die is heel open, wat
luchthartig, met ritmisch heel scherpe contouren en dat vermijdt Escher een beetje.
Zeker in zijn latere werken zingt
Tirade. Jaargang 47