Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

221
ten in aarde voordat het eerste nummer van Tirade op 15 januari 1957 het licht zag.
En dat moet Van Oorschot ook hebben geweten, want eerder schreef hij in Tirade
180: ‘Vanaf het begin, nadat tot oprichting van Tirade entoesiast en overmoedig
besloten was, ontstond een esssentieel verschil van mening over de voorgenomen
taak. (...) Het zou mij te vervoeren de begingeschiedenis van “Tirade” te schrijven,
al zou het leerzaam en niet onvermakelijk zijn, en in ieder geval karakteristiek voor
de hoofdrolspelers.’ 5 Mede postuum uitgedaagd door Geert van Oorschot zal ik
hieronder proberen de strubbelingen, die gemoeid gingen met het ontstaan en de
oprichting van Tirade, te beschrijven. Het spreekt voor zich dat daarin de rol van
deze legendarische uitgever in geuren en kleuren aan bod zal komen.
Het Amsterdamse studentenblad Propria Cures bleek een perfecte vrijhaven voor
Ernst Reil om er zijn anti-paapse kruistocht in voort te zetten. Reil/Vinken baarde
wederom opzien met anti-paapse leuzes als: ‘Zolang de katholieke kamerfractie niet
is teruggebracht tot 10 à 20 procent zijn wij voor een militant en intransigent
anti-katholicisme.’ 6 Maar niet alleen het katholicisme koos Reil als mikpunt voor
zijn polemieken en polemiekjes; ook op de literatuur richtte hij in PC zijn pijlen. Zo
besprak hij Knuvelders Handboek tot de Moderne Nederlandse Letterkunde in het
artikel Libertinage en de literatuurgeschiedenis. 7 Reil ergerde zich aan het feit dat
de katholieke Knuvelder het libertijnse blad Libertinage ergens in een verdomhoekje
had afgedaan als een heidens blad. Nou mochtje van de ex-Parasollers zo'n beetje
aan alle literaire bladen komen, maar van Libertinage had je af te blijven. Jan
Eijkelboom had eerder al in Propria Cures de ondergang van Libertinage beweend
niet de woorden dat ‘de moderne literatuur in Nederland haar maatstaf (had) verloren’. 8
Het is dan ook voor het vervolg van dit verhaal belangrijk om te weten dat de
ex-Parasollers, cq. toekomstige Tirade-redacteuren, dweepten met Libertinage. In
de ogen van deze jongeren was dit blad de voorzetting geweest van het door hun
bewonderde vooroorlogse Forum. En inderdaad, mensen als Hans Gomperts en W.F.
van Leeuwen hadden na de oorlog in Libertinage geprobeerd het gedachtegoed van
de vroeg gestorven Du Perron en de zichzelf van kant gemaakte Ter Braak in ere te
houden en uit te bouwen. In dat licht is een latere uitspraak van Tirade-uitgever Geert
van Oorschot ook begrijpelijk: ‘En zoals Libertinage werd opgericht door een aantal
“leerlingen” van Forum, zo werd Tirade opgericht door een aantal “leerlingen” van
Libertinage.’ 9 Enkele ex-Parasollers, te weten Eijkelboom en Em-
Tirade. Jaargang 47