Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

105
kunst even onbruikbaar blijven als de stad’. Daarom liet de dorpsvertelling de boer
zijn diepste gevoelens uiten in ‘een of ander dialekt’. In een later stuk oordeelde
Busken Huet minder vriendelijk-neerbuigend over het gebruik van dialect in de
dorpsvertelling: toen noemde hij het ‘de hebbelijkheid om zich van provinciale
kromspraak te bedienen, voor het uitdrukken van fijne of verheven gevoelens’.
Het blijft het verschil tussen hoog en laag, tussen grote stad en provincie. In de
stad woont de intellectuele en culturele elite, dat zijn de echte lezers, lezers waarvoor
de echte schrijvers schrijven. Streekromanschrijvers horen in de stad niet thuis: ze
kunnen er niet schrijven, en ze worden er niet gelezen.
Niet door de echte, de verfijnde lezers. Niet door de elite, de mensen die er toe
doen.
Het nut van streekromans voor de literatuur is de mogelijkheid die ze deze lezers
biedt om onderscheid tussen hoog en laag te blijven maken.
De dorpsvertelling en de streekroman vallen buiten de echte literatuur, hoe aardig
sommige schrijvers ook kunnen schrijven. Ze worden bekeken en beoordeeld zoals
kinderliteratuur beoordeeld wordt. Een genre dat nooit voor vol is aangezien en nooit
echt is geaccepteerd met z'n korte zinnetjes, het gebrek aan diepgang, de simpele
probleemstellingen en de onmogelijkheid om ‘het volledig leven’ onder woorden te
brengen. Ook hier de hoofsheid om met een enkele schrijver, Annie M.G. Schmidt,
Toon Tellegen, Paul Biegel bijna op voet van gelijkheid om te willen gaan. De
neerbuigendheid van oud naar jong is minstens zo groot als die van stad naar
platteland. En in beide gevallen gaat het in wezen om neerbuigendheid en
onverschilligheid van de gevestigde literatuur naar het geschrijf aan de rand van wat
dan het domein van de literatuur heet.
Een kortzichtige houding. Want het kinderboek en de streekroman mogen dan in
de schaduw staan van de literaire roman, net als simpele kinderen in een verder
normaal gezin heel nuttig en zelfs zegenrijk kunnen zijn, zo is het bestaan van streeken
kinderliteratuur een zegen voor de algemene literatuur. Nou ja, een zegentje.
Nuttig. Prikkelend. De aandacht trekkend.
De combinatie van streekroman en kinderboek moet een kwadraat van
tweederangsliteratuur opleveren, met z'n combinatie van boeren en kinderen, van
dialect en korte zinnetjes, van vette klei en roggebrood, en van vroomheid en gebrek
aan diepgang.
Uit mijn jeugd herinner ik me veel christelijke kinderstreekboeken -
Tirade. Jaargang 47