Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

28
lijk (‘Wie dit ziet’), en het lijkt of ze de levenswil van wilskracht wil ontdoen. Al is
het geen verdienste, ze ís er nog. Vraag niet waartoe, maar ze is de nacht weer door
gekomen.
Soms beginnen beiden een gedicht met een nieuwsbericht of feit. Men neme
Szymborska, in ‘Overmaat’ uit 1986: ‘Er is een nova ontdekt’. Of Michaelis:
‘Vanavond hoorde ik/ dat de maan niet rond/ maar peervormig is’, en:
‘Harttransplantaties/ aan de lopende band/ (1 proefpersoon leeft nog)’. Vervolgens
verbaast Szymborska zich erover dat niemand er verbaasd over is: ‘Er is een nova
ontdekt,/ wat niet wil zeggen dat het lichter is geworden/ en dat er iets is bijgekomen
dat gemist werd. (...) De ster is schitterend,/ maar dat is nog geen reden/ om niet op
de gezondheid van de dames te drinken/ die stukken dichterbij zijn.’
Michaelis uit haar misnoegen over het zogenaamd belangwekkende nieuws al
evenzeer ironisch: ‘Als katten om de hete brij/ draaien bemande projectielen/ belust
om de maan waarvan/ de plattegrond al bijna/ in winkels te koop ligt.// Net als vroeger
wordt er/ van alles ontdekt en niets/ geopenbaard. Het bestaan/ blijft woest en ledig/
en de mens een deerniswekkend dier/ dat zijn leven niet zeker is.’
Op andere momenten weet ze haar illusies, ofschoon ‘gedeukt’, in ere te houden:
na vernomen te hebben dat de maan peervormig is, ziet ze met tevreden koppigheid
toch echt ‘een ronde/ witgloeiende schijf’ boven de daken uit klimmen.
Beide dichteressen laten zich niet van de wijs brengen door gewichtige
gebeurtenissen en de zekerheden van anderen. Liever willen ze hun persoonlijke
houvast onder woorden brengen, zodat ze zich er als aan een pijler kunnen
vastklampen. Het verschil zit 'm daarin dat die pijler bij Szymborska verwondering
en twijfel heet, en bij Michaelis onzekerheid.
Dáár putten zij uit. Dat is hun zekerheid.
Een laatste parallel. In Het moment brengt Szymborska een ode aan wolken, in
het gelijknamige gedicht: ‘Niet bezwaard door enige herinnering/ zweven ze
moeiteloos boven de feiten. (...) Vergeleken met de wolken/ lijkt het leven gefundeerd
te zijn,/ haast bestendig, bijna eeuwig. (...) Laat de mensen maar leven, als ze dat
willen,/ en daarna doodgaan, ieder op zijn beurt,/ zij, de wolken, hebben met heel/
dat vreemde gedoe/ niets te maken. (...) Ze zijn niet verplicht met ons te sterven./
Ook ongezien zullen ze verder zwerven.’
De wolken activeren haar verwondering. Ze zijn er altijd, en hebben toch niets
met ons te maken. Ze waaien maar wat, waarbij vergeleken het leven
Tirade. Jaargang 47