Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

10
vooral mijn moeders manier om het te vertellen verwarrend, nog los van de
onzekerheid wie bij ons thuis destijds fout reageerde op de bijna dagelijkse signalen
van levensgevaar. Vorming is een groot woord. Soms lijkt het of me omstreeks 1944
spelenderwijs een probleem werd opgegeven waar ik sinds plusminus mijn vijftiende
bewust mee heb gezeten. Een dilemma, onontkoombaar en moeizaam zoals ik ook
mijn moeder steeds duidelijker ging ervaren onder de schijn van haar joviale
oppervlakkigheid.
Hier zij, daar mijn vader. Links tegenover rechts. Aan mij de beslissing Wie van
de Twee? Links (dichtbij) betekent: verongelukken, doodgaan doet iedereen vroeg
of laat immers vanzelf. Rampen horen erbij, wie weet maar gelukkig ook en laat je
bezigheden door flauwe illusies niet in de war sturen. (‘Pessimisme,’ zei mijn
schoolboek Antieke Filosofie). - En rechts: rampen, nee nee nee! Dreigen ze toch
dan is het oppassen! Gebruik je verstand, volg de instructies! (Hilariteit bij de
pessimisten).
Plof plof, je bent je vaart al bijna kwijt.
Een oude Junkers, zo zie je eruit,
een donker filmbeeld, onversneden,
uit het verleden.
Was jij het niet die destijds elke avond
boven mijn wieg vloog, cirk'lend, gonzend,
door 't raamkozijn omkaderd, opgeschrikt
met afweerlicht?
Uit Joseph Brodsky's ‘Een vlieg’
Meestal kwam het luchtalarm 's nachts. Schuilen betekende dan bij donker haastig
opstaan, soms wel driemaal op één nacht, in een slaapkamer waar de ramen weken
lang waren bedekt met ijsbloemen en de dekens met berijpte wollen draden onder
de mond van de slaper. Cees herinnert zich het robuuste rijmpje dat de emoties van
anno 1944 samenvat:
Weinig vet,
vroeg naar bed.
Gat net warm -
luchtalarm!
Tirade. Jaargang 47