Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

88
moest evenredigheid bestaan tussen een kolonie en het moederland voor wat betreft
de omvang van het leger en die van de industrie. 17 De Nederlandse regering moest
Nederlands-Indië niet langer blijven behandelen ‘als eenen minderjarigen, maar als
een' man, met wien men overeenkomsten aangaat, die voor beiden nuttig zijn’. Het
was onjuist te veronderstellen dat de kolonie er slechts was om het moederland rijker
te maken. ‘Nederland moet willen gedoogen, dat Neêrlands Indië hare eigen voordelen
leert beschermen. Daardoor alleen kan Neêrlands Indië in voorspoed toenemen, en
dien voorspoed gunstig doen terugwerken op het Moederland’, aldus Doornik. 18
In ieder geval moest de Javaan niet langer als slaaf worden behandeld. Doornik
deed een beroep op de liberale Nederlanders niet met twee maten te meten. Terwijl
de ‘Heeren in het moederland, steeds den mond vol hebben van liberaliteit’, werden
de Javanen behandeld als slaaf. ‘Gij predikt tegen de slaverij en legt de verachtelijkste
slavernij op aan den vrijen, aan den natuurlijken eigenaar van uwe Kolonie’. 19 Zoals
in het moederland diende er ook in een kolonie vrijheid en gelijkheid te zijn voor
iedereen, zowel voor de Javaan als voor de kolonist: ‘Wanneer men de inlandsche
bevolking van Java regtvaardig behandelt; vrij haren grond laat bewerken, en haar
de middelen aan de hand geeft, om meerdere toenadering der Europesche bevolking
meer huishoudelijk worde opgeklaard, dan behoeft de Europesche bevolking voor
die van Java niet bevreesd te zijn; zij dit alleen zoo lang zijn, als zij die bevolking
onderdrukt, onregtvaardig behandelt, de vrije beschikking over haar eigendom
ontneemt, zoo als zulks den Gouverneur-Generaal Van der Capellen behaagt heeft’,
zo schreef Doornik. ‘De Javaan is een volk, hetgeen men niet noodig heeft te regeren
door materiële, coërcitive middelen, men moet en kan het regeren moreel, d.i. door
den opgeklaarden geest van den Europeaan, waardoor hij den Javaan zijne minderheid
doet opmerken, maar tevens van de kant van den Europeaan den wil, om den Javaan
voor te lichten en voort te helpen in zijne ondernemingen in cultuur en industrie’.
Men maakte volgens Doornik een grote vergissing te denken dat de gemiddelde
Javaan nog even ‘onwetend en dom’ zou zijn als 200 jaar eerder: het geval was
geweest. Javanen bleken daarentegen een gezond verstand en een goede aanleg om
te leren te bezitten. ‘Het is thans niets zeldzaams om eenen Javaan, van eene
burgerlijke goede familie te ontmoeten, die de Maleische en Javaansche talen spreekt
en schrijft; over den landbouw en landelijke oeconomie zeer gezond denkt en spreekt,
tamelijk goed rekent, en, in
Tirade. Jaargang 47