Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

26
die wordt toegekend aan een schrijver wiens werk door de een of andere commissie
de moeite van het subsidiëren of bekronen waard is geacht. Ongeacht of de schrijver
in kwestie een publiek van een bepaalde omvang heeft. Sterker nog: als er een groot
publiek is, hoeft die subsidie niet. Volgens sommige reglementen mág het dan niet
eens.
Zelden richt de discussie over subsidies en prijzen zich op het enig wezenlijke
aspect: de kwaliteit van het werk dat de prijs of subsidie heeft verdiend. Een discussie
over ‘het nut van’ de Libris of AKO-prijs gaat altijd over randverschijnselen. Is de
bekroonde auteur onbekend gebleven - dan zou die prijs nutteloos zijn. Onzin.
Veel beter zou het zijn, als de discussie handelde over het niveau van de
prijswinnaars, en wat daaruit is af te leiden over het gehalte van de prijs. Zorgt het
systeem van een veelkoppige jury er niet steevast voor, dat de prijs uiteindelijk gaat
naar het boek dat de minste weerstand oproept - in plaats van naar het beste boek?
Al is het maar bij wijze van experiment: ik zou weleens een jury met één lid willen
laten opereren. Scheelt vergadertijd, en vergroot de kans op een extreme winnaar.
Ik weet zelfs al een geschikte kandidaat.
Over wenselijkheid hoeven we het niet langer te hebben. Als er geen prijzen of
subsidies bestonden - een situatie die zich nog nooit heeft voorgedaan -, zouden ze
prompt wenselijk worden. Zijn ze er eenmaal, dan kan het klagen en zaniken een
aanvang nemen. Het is te vergelijken met de literaire kritiek: die zou ook gemist
worden zodra zij werd afgeschaft. Nu zij er nog is, kan zij met regelmaat worden
bediscussieerd.
Haar nut is dat zij altijd wenselijk zal zijn.
Het nut van een literaire prijs mag niet worden afgelezen aan verkoopcijfers, die
dan na het toekennen van zo'n prijs een merkbare stijging te kennen geven. Het nut
van een prijs moet daarin schuilen, dat de kwaliteit van een boek of oeuvre door een
nadenkende jury wordt erkend. Die jury dient zich bewust te zijn van de traditie. Is
een boek of oeuvre van die grootheid, is er sprake van een zo unieke prestatie, dat
de bekroning veel meer is dan een aanmoedigingsprijs of een vriendendienst? De
voorgaande vraag lijkt een open deur, maar mag vaker worden gesteld dan wenselijk
ware.
Heel lezend Nederland veerde verbaasd op, toen in 1996 de Nobelprijs voor de
Literatuur werd toegekend aan Wisława Szymborska (1923), een onbekende dichteres
die gedurende tientallen jaren in betrekkelijke anonimiteit in Krakau aan haar oeuvre
van zo'n tweehonderd gedichten had ge-
Tirade. Jaargang 47