Tirade. Jaargang 47 - digitale bibliotheek voor de Nederlandse ...

58
luut marginale figuur is, profileren per definitie publiekgerichte politici zich maar
wat graag als dichters. Binnen de Arabische cultuur mag poëzie dan al heel anders
functioneren dan in het Westen, Osama Bin Laden blijkt zich niet minder gretig dan
zijn ketterse collega's in de rest van de wereld met het aura van de Bevlogen Ziener
te willen omgeven. Maar misschien is het helemaal niet zo vreemd: per definitie zijn
dichters en politici Mensen van het Woord. Sting zong het al in ‘De do do do’ van
The Police: ‘poets, priests and politicians / have words to thank for their positions’.
Zo beschouwd ligt het haast voor de hand dat politici ook dichter (denken te) zijn.
Dat ook de paus recent een dichtbundel uitgaf, past perfect in dit plaatje. Zowel de
liefde voor de taal en de retorische mogelijkheden die ze biedt als het imago dat de
poëzie heeft en de politiek al lang niet meer (zuiverheid, bevlogenheid,
onbaatzuchtigheid) blijken een onweerstaanbare aantrekkingskracht uit te oefenen.
Het is een gevaarlijke cocktail. Elke politicus die dichter is, verdient het extra
gewantrouwd te worden. De kracht van het woord wordt hier immers ingezet voor
een project dat niet louter retorisch is, maar werkelijk. Waar de dichter de
werkelijkheid met poëzie tracht te verzachten of te verklaren, schakelt de politicus
de poëzie in om allerlei (niet zelden totalitaire) ideeën werkelijkheid te laten worden.
En zo lijken we terug bij af. De dichter die het alleen bij mooie woorden houdt,
staat maatschappelijk buitenspel. En de dichter-politicus die zijn eloquentie ten
dienste stelt van een Ideaal in de wereld, slaagt daar misschien wel in, maar dreigt
net door de vertaling van die Idee naar de Realiteit de poëzie op te offeren. Het
imagoprobleem van dit genre lijkt onoplosbaar. Misschien moet het dat débacle maar
zonder valse schaamte in zijn eigen voordeel draaien en zich specialiseren in de
mislukking. Het gedicht zou zich verder kunnen ontwikkelen tot het medium bij
uitstek om de retoriek van woordzwendelaars en andere praatjesmakers te
onderzoeken. Om mooie woorden ad infinitum door andere mooie woorden te laten
ontmaskeren. Op het eind schiet er dan helemaal niets meer over, geen idealen, maar
ook geen zuiverheidswaan. Oorlogen zal de poëzie niet kunnen tegenhouden, maar
het zou al mooi zijn als ze niet langer gebruikt werd om hen te ontketenen of te
vergoelijken.
Met dank aan Saartjie Botha, Daniel Hugo, Tom Lanoye, Tom Naegels en David
Van Reybrouck voor hun hulp bij de research.
Tirade. Jaargang 47