полнотекстовый ресурс

төріздес іске ықыласы шамалылары да қоса кірісіп, жабылатап беріп, жаппай төне кететіндігі де себеп. Міне, осы жердеқазіргі заманғы былықтың көрнекті үлгісі қайта алдымызданшығады. Бүл жайында ойлануға ерінбеген жанға“бүқара көтерілісі” немесе “жаппай соғыс жағдайына көшу”біртіндеп мүлде қалыпты қүбылысқа айналып бара жатқандығыжәне, ілуде біреу болмаса, барша жүрт “қарулы үлт”идеясын жайбарақат қабылдайтындығы, өсіресе, қатерлікөрінуі тиіс. Бүдан да, сондай-ақ, өзін алғандағы санныңкүшіне деген сенімнің тиімді нәтижесі көрінеді: қалың букаранынемесе саны орасан көп соғысушьшарды қозғалысқакелтіру қазіргі заманғы өркениеттің сандық сипатына сэйкескеледі. Жөне осы жерде, тап “міндетті оқу-білім” немесе“жалпыға бірдей сайлау” жүйесіндегідей, әдепкі эгалитаризмқайта көрініс табады. Бүған қосарымыз, бүл жаппайсоғыстар басқа бір ерекше қазіргі заманғы феноменнің арқасындамүмкін болды, ол феномен - феодалдық жүйеніңкүйреуі және ортағасырлық Христиандықтың жоғары біртүтастығыныңыдырауы салдары ретінде болған “үлттарды”қалыптастырушылық. Бүл жерде осы тақырыпты толығырақдамыту мүмкіндігі жоқтығынан —бүл бізді тым әрігеалып кетуі көдік, —атап өтеріміз, табиғатына орай, тазасаяси деңгейлі күллі тартыстардан биік бола отырып, калыптыжағдайларда шын мәніндегі әділ қазы ретінде алға шығаалар ешқандай рухани билікті мойындамаушылық есебіненде ахуал қиындай түседі. Рухани билікті терістеу де, сондай-ақ,практикалық материализм болып табылады. Тіпті,бүл рухани билікті теория жүзінде мойындайтын халықтарда, іс-тәжірибеде, оның (рухани билікгің) өлеуметтік өріскеқандай да бір әрекетті ықпал етуін немесе араласушылығынболдырмайды, бүл діннің қарапайым “діншілдердің”күнделікті тіршілігі аясынан тыс шығарылып тасталатыныіспетті: сөйтіп, қоғамдық та, жеке бастық өмірде де бір ғанадүниетаным басымдық етеді.Тіпті, материалдық даму, өте-мөте қатыстық болса да,шын мәнінде кейбір артыкщылықтарға ие деп үйғарған күндеде, оның, біз жогарыда еске салған, салдарларын қарастыруқажеттілікпен занды күмәнданушылыққа бастайды: бүндайдамудың теріс нәтижелері оның оң нөтижелерінен артыптүспейді ме екен? Біз, тегі, дамудың таза материалдық формасынақүрбан етілген тендессіз аса күнды нәрселердің тым105