полнотекстовый ресурс

намаз оқылатын залдағы қуыс михраб оған қарай айтылғансөздерді жанғыртуға тиіс, әйтсе де, оның пішіні хордың немесеапсиданың, киелілер киесінің пішінін еске түсіреді, ал |сыртқы сүлбасы оның сүлбасын кішірейтілген түрде қайталайды.Символдық түрғыдан осы үқсастықты михраб алдындаілулі түрған шам растайтын сияқты. Шам Қүрандаайтылатын “жарық сөресін” еске түсіреді: “Алла —көк пенжердің шырағы. Оның сәулесі —қуыс сөреде; онда шырақбар, шырақ —әйнектің ішінде, әйнек маржан жүлдыз сияқты...”(Сәуле сүресі, 24.35). Дәл осы түста мешіт символикасымен христиан символикасының, сондай-ақ ебірей,мүмкін, пар храмы символикасының түйісер нүктесі барсияқты. Енді михрабтың акустикалық қызметіне оралайық:михраб Алла сөзін жаңғыртады, демек, намаз кезінде олАлланың Қатысуының символына айналады, ал шырақ символикасыекінші дәрежелі, яғни литургиялык болып қалады;ислам үшін ең бастысы Қүранда жазылған, рәсімдікқайталау кезінде “жүзеге асатын” Алла сөзі. Бүл исламдапікірталас туғызатын нөрсе: Алла сөзі өзінің сөз жүзіндегі,сәттік жөне материалдық емес, жарату актісі сияқты болуыкерек, ол осылайша өзінің өліні тірілтерлік күщін кемелкүйінде, бүлдірмей сақтап қала шіады. Болмыс озін кеңістіктеемес, уақыт ішінде корсетеді, соз уақыт әсерінен кеңістікобъектілерде болатын озгерістер шегінен тыс түрады, бейнеменемес, созбен омір сүретін кошпелілер мүны жақсыбіледі. Дүниеге осылай қарау және оны білдіру жолы үнеміқозғалыста жүретін адамдар үшін, өсіресе, семит кошпелілерүшін өте табиғи нэрсе, ислам осы көзқарасты рухани деңгейгекошірсді де, 1* адамды қоршап түрған ортаға, бөріненбүрын архитектураға тепе-тендік пен айқындық таңбасынсалады, ал бүл күллі тіршіліктің бәрі Алла акиқатыныңкорінісі екенін еске салып түрады.'* Исламдағы пікірталастың езге жағы да бар: адамды Алла озінеүқсатып жаратқан, оньщ пішінін бейнелеу — төңірге шет нәрсе. Бүлкозқарас, сіро, бейнелерге тыйым салудың себебі емес, нотижесі болар.282