полнотекстовый ресурс

Шумерлік нети —жетекшіМенің “ңеңт/нгенгт” праформасының ілкілігі, оның“жет” жөне “инициация” сөздеріне негіз болғандығындәлелдейтін жанама айғақ ретінде шумерлік мифологияныңмысалын келтіруге болады. Шумер мифологиясындағы “жерасты патшалығының”, яғни “өлілер дүниесінің” қакпасын,кіре берісін күзетуші кейіпкердің есімі — “Нети”. Оныңесімінің де дей-түрктік “ңеңт/нгенгг” праформасынан шықкандығыкөрініп түр: “ңеңт” > “нет” > “нети”. Оныцесімініц қазақтағы “жет” сөзімен бір теюгі екендігін ескереек,“нети” сөзінің мағынасының “жету, жеткізу” немесе“өткізу, ішке енгізу” болатындығына көз жеткізуге болады.Бүл да —шумер-түрк тілдік байланыстыц ақиқаттығыменқатар, термин жасаудағы шумерлік тілдіц емес, дей-түрктілдің үстемдігін, жетекшілігін дәлелдейтін айғақтардьщ бірі.Нети —жер асты патшалығыныц жеті қақпасын күзетеді,ол өлген жанды жеті қақпадан алып өтіп (жетектеп, жетегінеалып), о дүниеге өткізеді. Жетпектік (инициациялык) мағынадаНети —жетекші, жетектеуші, жетегіне алушы, олжеті түрлі инициациялық сынақ сатыларынан жетпекшініжетектеп, оған жол көрсетуші, ақыл-кецес беруші болыпшығады. “Нети” есімініцдей-түрктік этимологиясын анықтаумаған шумерлік Шолпан —Инаннаның жер асты еліне жасағансапары жөніндегі мифті түсіндіруге мүмкіндік береді.Ідіріс немесе Ақнүк/енох есімініңдей-түріктік негізіҚарастырылып отырған праформадан өрбіген создердіңбірі ретінде мен Ідіріс (Ыдырыс, Идрис) пайғамбардың есімінДе корсеткім келеді.Ідіріс немесе Ыдырыс (Идрис) —ислам дінініц пайғамбарларыныцбірі, сопылық (суфийлік) танымның көзін аш-Қан осы Ідіріс болып есептеледі. Әбілғазыныц “ТүркШежіресінде” оныц “Ақнүк” деген екінші есімі де аталады,мүнысы таураттык (иудо-христиандық) Енох (Энох) пайғамбардыңесімініц түрк тілінде бүрмаланған нүсқасы болыптабылады (Енох - Акнүк). Расында да, Ідіріс пен Енохбір түлға ретінде қарастырылады.431