полнотекстовый ресурс

Экспериментке деген қазіргі замангы қүштарлық теорияныфактілердің көмегімен дэлелдеуге болады деген қиялиойды тудырады, ал, шын мөнісінде бір гана факгілерді эрқилы теориялардың комегімен оңай түсіндіруге болады, тіпті,Клод Бернар, т.б. сияқты эксперименттік әдіетердің хаежақтаушыларының өздері фактілер тек алдын-ала қүрылып,қалыптастырылған үғымдардың көмегімен ғана түсіндірілеалатынын, оларсыз мән-мағына атаулыдан, ғылыми қүндылықатаулыдан жүрдай “түрпайы фактілер” болып қалуғамәжбүр екендігін мойындайды.Ақыры “экспериментализм” туралы соз қозғаған екенбіз,бүл мүмкіндікті осыган байланысты туындайтын бір сауалгажауап беру үшін пайдаланган жон: неліктен эксперименталдыгылымдар қандай да бір басқа емес, дөл қазіргі замангыоркениетге осыншалық кең дамьщы? Оның себебісол, бүл гылымдар сезімдік қабылдау дүниесімен, материяәлемімен байланысты, әсіресе, оньщ таза практикалық пайдалануынаыңғайлы келеді. Олардьщ “фактілерге табынушьшық”деп атауға болатынмен түспа-түс келе жатқан дамуыайрықша, қазіргі замангы тенденцияларга дәлме-дөлсәйкес, ал, ілгерідегі дәуірлерде солар үшін жогары ретжосықтыбілімдерден бас тартатындай дәрежеде бүндайістерге мүдделілік болмаған. Бір айта кетерлігі, тегінде,білімнің бір де бір түрі, тіпті, ең томенгісі, өзінен-озі зандыкүші жоқ өлдене ретінде қарастырыла алмайды. Заңсыз болыптабылатыны - тек қана негізгі және принципті білімсалаларына залал келтірсе, екінші дәрежелі гылым түрлеріменшүгылданушылықта шекген шыгу жэне осы екінші дәрежелігылымдардың адам іс-қайраткерлігінің барлық түрін озінебағындырардай дамуы, дәл осы бүгінде болып та жатыр.Теория жүзінде жөне қалыпты оркениетте эксперименталдыәдістерге негізделген, бірақ, солай бола түра, барша езгеғылымдар сияқты, принциптермен байланысын сақтаушыжәне, сондықтан да, шын ой-танымдық қүндылыққа иеғылымдардың болуын қүптауга болады. Біздің бүган нактышын мысалдарды кормейтіндігіміздің себебі сол, онда негізгіназар басқа мөселелерге болінеді және, тіпті, егер соз сезімдікдүние зерттеулері (шын мәнінде мүддеге сай дәрежеде) турасындаболса да, дөстүр ілімдері оларды озге өдістер менөзге амал-тәсілдердің көмегімен әлдеқайда сәттірек жүзегеасыруға мүмкіндік береді.56