полнотекстовый ресурс

жер мүны пассивті түрде қабылдайды жэне туады. Алайда,кері иерархияны да елестетіп көруге болады. Егер шаршыөзінің метафизикалық мағынасында оз бойына ғарыштықпарадокстарды сиғызып жөне шешіп түратын, түпкі озгермейтіндіктіңсимволы болса, ал шеңбер соған сэйкес, озініңгарыштық прообразымен —шексіз қозгалыспен байланыс -тырьша қарастырылады, онда шаршы шеңбер бейнелейтіншынайылылықтан жоғарырақ шынайылықты айшықтайды,ойткені Принциптің (үстанымның) түрақты және бүлжымайтьштабигаты Принциптің озіне жат аспани немесе гарыштыққызметтен басым түседі 1*.Шеңбер мен тортбүрьші арасындагы мүндай рәміздік байланысҮндістанның киелі сәулеткерлігінде басым. Оның басымболатын себебі —орнықтылық —сәулеткерлікке төнсапа, дәл осы орнықтылықтың арқасында архитектура, яғнисәулеткерлік Төңірлік Кемелдікті мейілінше шүбәсіз бейнелейді,сол себепті де мүндай козқарас индуистік рухқа тәнболады. Индуизм әрдайым жердің немесе гарыштың оз болмысыбойынша озгешеленетін шынайысын Тәңірлік Нәттіңболінбейтін және қозғалмайтын толықтыгына қосуға бейімболып келді. Киелік сәулеткерлікте рухани озгеріске керірәміз ере жүреді, соның нәтижесінде уакыттың үлы “олшемдер!”,ортүрлі циклдер негізінен храм шаршысына келіп“кристалданады” 2*.Бүдан әрі біз осы тортбүрыштың аспани динамиканы“фиксациялау” жолымен пайда болатынын кореміз. Қалайболганда да, шаршының шеңберге қожалық жүргізуі, олҮндінің сакральді архитекгурасында болсын, озге жерлердеболсын, екі символ арасындагы байланыстың мүлде керісіншеболуы мүмкін екенін жоққа шыгара алмайды. Әртүрлі қүрылысэлементтері мен Ғарыштың соган сәйкес элементтеріарасындагы параллельді есепке алатын болсақ, мүндай инверсиябарлық жерде орынды болады.Мәңгілікгің тоңкерілген бейнесіне үқсайтын барлыкгарыштық шындықтарды геометриялық символдарга “крис-■* Бүл пікір динамизм пассивті субстанция (Шакти), ал белсендіНот қозғалыссыз деп есептейтін веданта козқарасына сәйкес келеді.2* Дэл осы жолмен христиан храмының сүлбасы қазіргі заманныңкелесі доуірге трансформациялануын символдайды: сакральды ғимаратАспани Иерусалимді білдіреді, оың пішіні де тортбүрышты.192