полнотекстовый ресурс

шеленеді, сөз уақыт реттілігінде өмір сүреді, оның қайталанаберу мүмкіндігі бар, ал кітапта “бір мезгілде айтылған”акдарат бар; оның кім дегенде, әріптері өзара үқсас болғандыктанда, оған белгілі бір дәрежедегі қүбылып-онделіп отырутән, ал бүл Исламның күллі перспективасына тән нәрсе.Әйтсе де, осы перспектива Таураттың перспективасы сияқты,оның қүрамында о бастағы бастау ретінде бой корсететінсоз символикасы бар: Қүдай айтты, Соз содан соң ғанақалыпқа түсіп, Кітапқа айналды.Дөл осы заттанудың түпкі бейнесі немесе толбейнесі (прообраз)Қүдайдың оз бойында, “Соз” бен “Кітап” ең жогаргыкүштің, жаратушы жэне сол сэтінде оз бейнесін ашыпкорсетуші Принциптің (Үстанымның) екі аспектісі; алайда,Қүран — Қүдай созі, бірақ соз Қүраннан немесе Кітаптанбүрын түрады деуге болмайды.Бәрінен бүрын “Соз” — тэңірлік Нэттің мэңгілік ici депүғылатын Болмыс, бірақ болмысты бой корсету мүмкіндіктерініңжиынтығы ретінде үғынуға болатын болса, оны“Кітап” деп есептеуге болады. Содан соң, сол болмыстың озаясында, Соз яғни, Калам, яғни жазу жазатын шыбықшажаратушылық іс кейпінде танылады, ал Кітап —шығармашылСубстанция, үнділер тәңіри күш деп есептейтін Пракритыретінде корінеді. Сайып келгенде, Тірлік кешу немесе,кажет болса, Аян боп бой корсету түрғысынан алғанда, Созжарату қүдіретін жүзеге асыратын аралык жэне бәрін қамтитынақыл-ес есебінде бой корсетеді; бүл жағдайда Кітап“кристалданған” мүмкіндіктердің жиынтығы, жаратылғантіршілік иелерінің есепсіз коп жиынтығының әлемі болыптабылады. Сонымен, “Сэз” динамикалық немесе “эсербергіш” қарапайымдылыкты, ал Кітап “статикалық” немесе“болмыстық” күрделілік аспекгісін бідціреді15.Былай деуге де болады: Қүдай әлемді Кітап сияқты етіп; i жаратты, оньщ Аяны дүниеге кітап түрінде түсті, бірақ адамЖаратылыстан Қүдай Созін анық тани білуге, Соз комегіменҚүдайға дейін самғауға тиіс; Қүдай адам үшін Кітапқа айналды,адам Қүдай үшін Созге айналуға тиіс, екінші жагынаналғанда, адам озінін микроғарыиггық коптектілігіне жонеболмыстық “кристалданғандығына” орай “кітап” болып табылады,ал Қүдай, дэл осы турғыдан алғанда, озінің метағарыштыкБірлігі жэне таза нэттік “белсенділігіне” орайтаза, пәк Соз болып шығады.331