полнотекстовый ресурс

Индивидуализм индивидуалдылық шекарасынан асьщкететін бедел атаулыдан бас тартушылықты, сондай-ақ, индивидуалдыақыл-ой деңгейінен басым түсетін кез-келгеңбілімнен бас тартушылықты түспалдайды. Бүл екі элементіс жүзінде бір-бірінен ажырағысыз. Бүдан шығатыны, қазіргізаманғы дүниетаным адамилықтан жоғары деңгейге жататынрухани бедел атаулыны, сонымен бірге, әлдебір дәстүрліоркениетке карай табиғи түрленіп отыратын нақты формадантыс, өзінің табигаты бойынша әрқашан дэл сол руханибеделге негізделетін ақиқатында дөстүрлі үйым атаулынықисынды түрде жоққа шығаруы тиіс. Дөл осы протестантизмжағдайында болды да. Протестантизм Батыстағы дінидөстүрдің занды интерпретациясына жауапты үйымныңбеделін ашық түрде терістейді, ал оның орнына “еркін критицизмді”,яғни, ара-түра, тіпті, ең надан және кәсіби мағлүматсызжеке түлғаның жеке ой-түжырымдары негізіндеалынған жоне, басқасынан бүрын, айрықша адамдық ақылестіңой-түйіндеріне негізделетін интерпретацияны орнықтыруғаүмтылады. Бүл жағдайда дін саласында, рационализмабекіткеннен кейін философияда болғанға үксас,әлдебір жайт болған еді. Есік бүдан былай пікірталас, бірмэселеге қатысты бастары бірікпейтін сан қилы жорамалмен кереғарлық атаулыға ашық болды. Осыдан келіп әбдензанды нәтиже шықты: әрқайсысы әлдебір жеке алғандағыиндивидуумдардың жеке пікірінің ғана көрінісі болып табылатынбарған сайын қаулап бара жатқан секталар пайдаболды. Бүндай жагдайларда негізгі докгрйнаға қатыстыкелісімге келу мүмкін емес болғандықтан, ол шетке ысырылдыда, діннің екінші дөрежелі аспектісі, яғни, мораль,алдыңғы шепке шыккан еді. Қазіргі заманғы протестантизмненайтарлықтай аңғарылатьш морализм деңгейіне дейіназғындау осьщан. Осылайша, біз бүл жерде де қазіргі заманғыфилософиядағы ахуалмен көп түспалдас феноменмен —доктринаныңқүлдырауы және діннің өзінің интеллектуалдыэлементтерін жоғалтуымен кезігеміз. Рационализмнен дін,шарасыз түрде, сентиментализмге де түсуі тиіс еді, оныцсолекет үлгісін біз ағылшын-саксон елдерінен кореміз. Барлыкосы азғындықтардьщ нәтижесінде қалғанды ендігі жерде,тіптен, ең бүрмаланған, нашар формадағы дін деп те атауғаболмайды. Бүл енді қарапайым “діншілдік”, яғни —ешқандайшынайы білімге негізделмеген бүлдыр өрі парыксыз72