полнотекстовый ресурс

Көшпелі халықтарға тән ырғақты сезіну қасиеті мен геометриялықданалық —рухани дәрежеге көшірілген осы екідіңгек — күллі ислам өнерінің сипатын кәрсетеді. Кошпелілердіңырғақтылығы өз ықпалын христиан трубадурларынадейін тигізген араб просодиясында ез болмысынмейлінше ашық көрсетеді, ал ақылмен көргіш геометрия —мүсылман әлемі қалдықсыз қабылдап алған пифагорлықмүраның корінісі.IIIМүсылман үшін онер —“тәңірлік тіршілік етудің куәлігі”—субъективті индивидуалистік шабьггты корсетпеуіменәдемі, оның әдемілігі меншіктен тыс, жүлдызды аспанныңсүлулығындай болуға тиіс. Ислам онері, шынында кемелдікдеңгейіне жетеді, бірақ бүл автордың еркіне байланыстыемес сияқты, автордың табыстары мен сәтсіздіктері пішіндердіңөмбебаптығы алдында түк болмай қалады.Ислам озіне дейінгі архитектураны қай жерде ассимиляцияласада мейлі, ол византиялық елдерде, Персияда немесеҮндістанда болсын, одан арғы даму сандық, механикалыкемес, сапалық сипатта жүрді, бүған архитектуральіқ проблемалардышешудің дәулескерлігі куә бола алады. Үндістандажергілікті архитектура мен мүсылман жаулап алушыларыныңарасындагы кереғарлық білініп түрады. Индуистік архитектураәрі лапидарлы, әрі шым-шытырық күрделіліккетолы, қарапайым әрі жомарт күйімен қүпия үңгірлері барқасиетті тау сияқты, ал ислам архитектурасы айқындық пентепе-тендікке бейім. Ислам өнері индуистік архитектураныңкездейсоқ элементтерін пайдаланган жердің бәріндеолардың бастапқы қуатын түтастықтың бірлігі мен жеңілдігінебағындырады 1*.Үндістанда дүниедегі ең кемел үлгілер қатарына жататьшислам ғимаратгары бар. Ешқандай озге архитектура оларданасып корген жоқ.'* Ислам архитектурасы өуелден-ақ озіне индуистік жоне буддистікархитектураның кейбір элементтерін сіңіріп алды, бірақ соның бәріоған Персия мен Византия өнері арқылы келді, тек беріректе ғана исламөркениеті Үндістанның өркениетімен тура соқтығысты.270