полнотекстовый ресурс

жан күштарлығы. Діни азғындаушылықтың осы шекгік нүктесінеУильям Джеймстің “діни төжірибесі” сәйкес келеді,онын жеткен жері сол, адамның түпсанасын қүдайы дүние-Мен тікелей байланысқа кіру қүралы көреді. Осы стадиядаМэресіне жеткен діни және философиялық азғындықтыңжсмістері бір-бірімен араласады да, “діни тәжірибе” прагматизмменоп-оңай астасып кетеді, соның мүратымен “шектелгенкүдай” шексіз күдаймен салыстырғанда, зор артықшылыктардарыған деп танылады, өйткені “шектелген қүдайды”асқақ адамды қалай сүйсек, дәл солай сезімталдықпенсүюге болады. Бүнымен бір мезгілде түпсаналыға ден қоюшылықказіргі заманғы спиритуализммен және, біз баскажүмыстарымызда талдаған, барша жалған діндермен кереметгейүйлеседі. Протестантизм дамуындағы басқа бағыт —протестанттық морализм —күллі доктриналық түпнегіздібіртіндеп жоя отырып, осы морализмнің, өзінің жолын үстанушыларды“либералды протестантизмнің” барлық түріненде, дол солай, діни идеяның ашық жаулары арасынан датабатын, былайша аталатын, “зайырлы моральға” айналуынаәкеп соқты. Өз мәнінде, аталғандардың біріншілерін де,екіншілерін де бір ғана тенденциялар қозғалысқа келтіреді,тек бір айырмасы сол, біреулері барлық осы тенденциялардыңнегізінде жатқан мазмүнды қисындатып дамытудаекіншілерінен асып түсіп жатады.Мәні түрғысында достүрдің формасы болып табыла отырып,дін анти-достүрлі дүниетанымға оппозицияда болмайқоя алмайды, ал, бүл анти-дөстүрлі дүниетаным, оз кезегінде,анти-діни болмай түра алмайды. Анти-дәстүршілдік діндібүрмалаудан бастайды, бірақ, әрдайым оны толык жойыптынады. Протестантизм өз негізінде қисынсыз: кез келгенкүнмен дінді “адамиландыруға” үмтыла отырып, ол, ойткенмен(ең берісі, теория жүзінде), аянды адамилықтан жоғарыэлемент ретінде мойындайды. Ол терістеуді қисынды ақырынадейін жеткізуге батпайды, бірақ, аянды таза адами ойпікірлергенегізделген қисапсыз коп айтыс-тартыстардыңнысанына айналдыра отырып, іс жүзінде ол аянды жөнеоның қүндылығын “жоққа” тән етеді. Христиандар саналуталабында табандап түратын, бірақ, сойте түра, АйсаныңКүдайылығын терістейтін адамдардьщ қылығын бақылайотырып, олардың адалдығына сену киын, ойткені, бүл реттеәлгіндей “христиандардың” оздері не деп сендіруге ты-73