полнотекстовый ресурс

әрекет етуге тырысса, замандастарымыздың көпшілігі өзектібылыққа, одан өздерінің ой-машығының сыртқы үлгі-бейнесінкөріп, дән риза. Шын мәнінде барлығы “қалыптасу”күйівде болатын, озгеріссіз және түрақты ештеңеге орын жоқ,дүние мен бар шындықты сол “калыптасушылықта” депбілуші әрі сонысымен шынайы білім атаулыны, дәл сондайақ,сол білім нысанының озін, яғни, трансцендентті жәнеомбебап Принциптерді терістеуші қазіргі заманғы адамдарсанасының жай-күйі арасында терең туыс-тектестік бар. Бүданда әріге барып, қандай қатыстық деңгейге жатпасын, шынайыбілім атаулыны терістеудің мәні осында жатыр деугеболады, себебі, жогарыда келтірілген түсіндірмелерге сэйкес,қатыстық —абсолюттісіз, шарттастырылган —қажеттісіз,озгермелі —озгермейтінсіз, ал коптік дарасыз мәністен ада,тіпті, мүмкін емес. “Релятивизм” сол түрған бойында қайшылықты,ойткені, оның логикасымен жүретін болсақ, барлығынозгеріске апарып тіреуге үмтьшыс, ерте ме кеш пе,озгерістің озін терістеуге өкеп соғады. Жөне де, бүл, тегінде,элейлік Зенонның әйгілі парадоксі негізінде жатыр. Алайда,ақиқатқа қарсы шыққымыз келмей, біз бүндай теорияларқазіргі дәуірде ғана кездесіп түрмағанын мойындауға мәжбүрміз.Бүган дәйектемені грек философиясынан да табугаболады. Мәселен, Гераклиттің “бәрінің ағатыны, бәрініңозгеретіні” туралы созі кеңінен танымал. Дел осы идея Элеймектебін оның түжырымдамаларымен, дәл сондай-ақ,атомистердің түжырымдамаларымен де, олардьщ бос сандырақекенін шығара, пікір-тартысьша түсуге мэжбүр етгі. Осындайды,тіпті, Үндістанның озінен, эрине, басқа философиялыкемес контексте, табуга болады. Мэселен, буддизм осыіспетгі үгым-түсініктерді “барша тіршілік иелерінің ықылымгасіңетіндігі” туралы негізгі тезистерінің бірінде дамыткан6.Алайда, бүндай теориялар бірлі-жарым гана болатьш да, Кали-6 Пайда болғаннан соң коп ұзамай, буддизм Үндістанда кшатрийлердіңбрахмандар билігіне карсы төңкерісінің негізгі коріністерініңбіріне айналды, ал, барлык ілгеріде айтылғандардан тұйіндер болсақ,озгермейтін принцип атаулыны терістеу мен рухани билікті терістеудінарасында, сонымен бірге, куллі шындықты “қалыптасушылыкка”тіреушілікпен, тіршілік саласы эрекет дүниесі болып табылатын, тазазайырлы билікті бекітудің арасында даусыз байланыс бар. Сондай-ак,натуралистік жоне анти-метафизикалық доктриналар дәйім өркениеттезайырлы билік рухани биліктен басым түсе бастаганда пайда болатынында корсетуге болады.48