полнотекстовый ресурс

3. О баста “алты күнде ғалам жасаудың” сандық көрсеткішінесай, соның үлгісін пайдаланып көптеген туынды схемалардыңжасалғандығын топшылауға болады. Міне, осындай“алты” немесе “бір + алты” моделі, уақыт өте “жеті”моделіне ауыстырылған; бүл модельді пайдаланушы дәстүрлер,“жеті” санының аса маңызды, киелі символ екендігінсезініп, осы санды коптеген схемаларда пайдалана бергенімен,осы жетілік модельдің о баста “бір негіз бен оның алтынәтижесі” (бір + алты) екендігін үмытып кеткен еді.Алты санының, дәлірек айтқанда, оның еселенуі болыптабылатын алпыс санының актуалдануы осы күнгі сағаттық,минутгық, жалпы алғанда бүрыштық (градустық) есептеулерденде корінеді. Ал, мүндай (“алпыстық”) есеп-қисапжүйесі, реалды тарихтың деректерімен шекгелгеннің өзіндеде, Шумер заманынан белгілі5. Бүл да —кездейсоқтық емес,мүндай есептеу жүйесінің қалыптасуына да бастапқы “алтылықтың”болуы қажет.Сонымен, Алла Тағала ғаламды әлдебір алты кезендежаратып, игерген еді. Ол —бастапқы негіздің, нүрдың алтысыртқы көрінісі, алты туындысы, алты нәтижесі, алты сәулесіболатын. Міне, байыргы замандарда-ақ, адамдар, осындайбір бастаудан тараган алтылықтың болгандыгын білгенімен,оның себебін түсіне алмаған; бүгінгі адамдар да оны біліпотырган жок. Сондықтан да, олар, осы “бір + алты” моделінтүракты үлгі, матрица деп кана кабылдап, осы матрицанегізінде басқа, іс жүзіндегі қарабайыр алтьищктар (менжетіліктердің) мысалдарын жасаған.Келтірілген кескінге қарап, Алла тагаланың жасампаздығын“жет” үгымымен беруге болады. Яғни, кіндік-нүктедеорналасқан, абсолют, негіз, Принцип болып түрган “жет”сөзі — қүдайдың жасампаздыгының атауы, “жеті” саны даосындай мағынаға ие. Осындай соз жасау, қүрылымдытүсіндіру үлгісі шумерлік мифологиядагы Күн тәңіриесі -Уту мен кечуалық (инкгік) мифтегі Күн тәңіриесі - ИнтидіҢесімдерініц қалай қалыпгасқанын корсете алады: “унгт/уңг” >“ут” > “уту(к)”, “ингт/иңт” > “инт” > “инти”. Аргыказактык“Жет” үғымын түсінуде де осы “Уту” мен “Инти” сөздерінінэтимологиялык нәтижелері қосалқы комек бола алады.4305 Алан Ф.Элфорд. Боги нового тысячелетия. М. “Вече”. 1999 С. 163.