полнотекстовый ресурс

ҚОРЫТЫНДЫЕнді, кітапты аяқтай келгенде, біз мүсылмандық руханижол негіздерінің қысқаша, мүмкіндігінше айқын түсіндірмесінбергенді қалаған болар едік.Діннің шынайылығы біздің мүмкіндіктерімізге сәйкескелетін оның терендігін де қамтиды, ал мүмкіндік — ықыласпиғылдыңici61. Біз рухани ақиқаттарды танушы субъект танылатынобъектімен салыстыруға келмейтіндей жағдайдағыбілместігіміздің шамасына карай емес, өз ақылымыздыңшамасына қарай үғынуға тиіспіз. Інжілдің Көне өсиеті де,Жаңа өсиеті де бізді Қүдайды бар күшімізбен сүюге шақырады,ал сол күштін ішінде ақылдың күші бар, адамды хайуаннанажырататын да, оның нәті де сол күш. Ақыл-естентыс еркін ерік болуы мүмкін емес. Адамда бөрін қамтитыннемесе трансцендентгі ақыл, яғни, абстракциялауға да, жогарысезімдік интуицияға да бейім ақыл мен еркін ерік күшібар; дәл осы себептен де бір ақиқат пен бір Жол, бір ғанаілім мен бір тәсіл, бір дін мен бір тақуалык, бір иман менбір ислам бар; ал ихсан — олардьщ соңы мен мақсаты, бірмезгілде осы екеуінің ішінде жэне олардан жоғары күйдетүр. Адам бойында біртүтастықты талап ететін әлдене,абсолютті һәм шексіз әлдене болғандықтан да ихсан бардеуге де болады.Акиқаттың мәнісі, нәті — өткінші мен Абсолютті ажыратыпберу; Жолдың нәті — абсолютті иіынайыны түрақтытүрде санамен түйсіну. Демек, бүл рухани контексте “нәт”сөзі “ихсан” сөзімен бірдей.Адам ақыл мен еріктен түрады дедік, демек, ол түсінумен ізгілікген, озі білетін мен өзі істейтіннен түрады. Түсіну-Дің мағынасы Шахаданың бірінші бөлімінде, ізгіліктің мағынасы— екінші бөлімде; тасаввуфты не, метафизикалыкілімді мазмүндау арқылы немесе ізгіліктер туралы айтыпотыру беру суреттеп жазуға болатыны сондықтан. Шахаданыңекінші бөлігі озі жалғасы болып табылатын біріншісіменнәті бойынша шендес, бүл ізгіліктердің ақикаттармен іштейшендестігі және белгілі бір мағынада олардьщ төркіні болатынысияқты нэрсе. Шахаданың бірінші — Қүдайға катысты —бөлігі басты ақиқатгарды бейнелейді, екінші — ПайғамбарғаҚатысты — бөлігі барлык негізгі ізгіліктерді көрсетеді.219-26 393