полнотекстовый ресурс

рст”, “қүдайы бұйрық” (божественная доктрина, принцип) —Ңүр (көрілмес), “Нүрдың қайнар-козі” болып табылады.Яғни, айналудың басты идеясы — “айналу барысындагымеже-нуктеден (М-нуктеден) өту арқылы Щ рга жету, Нурқайнарын —Алла тагаланың Ақ (Хақ) дидарын көру, нурдыңқасиетінеп, қуатынан, сапасынан улес алу”, “уақытша болсада Нурдыц кейпін, мәртебесін, функциясын иемдену” болыптабылады, өйткені, шеңберлі маршрут бойындагы меженүкте(“қақпа”, М-нүкте) — Нүрдьщ, яғни К-нуктеніңтөменгі деңгейдегі көшірмесі, эманациясы ғой; осы қақпадан/межеденоту арқылы айналушы қүдды өзін нүрға жеткендейболып сезінеді.Бүл архетип - “айналу”, яғни, “Абырой” архетипі. Бүлархетип мифтік уақытта өткен оқиғаны қайталап (реактуализациялап),жаңартьш, үлгі етіп отыруға негізделген. Осығанорай “абырой” үғымының кескіндік символы ғана емес,оның негізгі мен-мағынасы да анықталады:1. Абырой - ғаламды жаратудың төркін-нүктесі (исходнаяточка), тумағы, хал-жағдайы.2. Абырой - мифтік уақыт кезінде ең алғаш рет жүзегеасырылған жасампаздық (жаратушылық) іс-әрекеттердің (ісәрекеттерретінің), оқиғалардың жиынтығы.3. Абырой - оқиға болып өткен мифтікуақытгың келбеті,уақыттың өзі.4. Абырой - барлық маңызды деуге болатын іс-әрекеттердің,уақыттық циклдердің, жүріп-түру, өмір-сүру, үстанымдардыңілкі үлгісі, моделі.Келтірілген этнографиялық мысалдардың барлығы да ісжүзінде о бастағы жүзеге асырылған модельді қайталауға(имитациялауға) негізделгендігі көрініп түр. Сондықтан да,қазақ танымындағы этнографиялық айғақтары сақталмағанбасқа да түсініктерді осы архетиптік сценарийге сай реконструкциялауғаболады. Кіндік нүкте мен оның эманациясыболған (шеңбер бойындагы) межелік нүкте идеясын оданәрі қарай тереңірек аша түсуге мүмкіндік бар, өйткені, бізтек негізгі үлгі боларлық шаблонды ғана корсетіп отырмыз,ал, осы шаблоннан өрбитін мысалдар мен қисьш-дәйектердіңкоп болары сөзсіз. Бірақ, мақала тақырыбы накты қазақтанымындағы “абырой” үғымы жөнінде болып отырғандығынеске салар болсақ, жалаң абстракция деңгейіндегі ойМашығына терендей бергеннен гөрі осы мөселеден ауытқымағандыжөн көреміз.219-32 489