полнотекстовый ресурс

Билеп жүрген Шива. ҚолаЕкінші жағынан, мүсінде көрсетілгентөндік сана қасиеттібидің көмегімен қүлпырып кетеді.Индуистік мүсінші, адамныңөзімен айналысатын болғандықтан,барлық бейнелеу өнерінің еңбіріншісін —рәсімдік бидің ережелерінбілуге тиіс. Скульптура,осылайша, екі бірдей әрқилыөнердің тоғысар жері: шеберлік,үсталық жағынан ол нөтінде статикалы,уакытты кеңістікке айналдыратынсәулет өнеріне (ар-хитектура) жатады, ал екінші жагынан,би сияқты, кеңістікті ыр-ғактың үзындығына сидырып, уақытқа айналдырады. Сондықтаниндуистік өнердің қарама-қарсы екі түрі —скульптурамен би —өз өнімдерінің, шамасы, ең кемелін —билепжүрген Шива мүсінін дүниеге өкелгеніне тандануға болмайды(12-сурет).Шиваның биі ешқашан тоқтамайтын Қүдай ісінің сатыларыдеп есептелетін нәрселерді —дүниенің жаралуын, сақталуынжәне күйреуін бір мезгідце білдіреді. Шива - “Бидіңқожасы” (Натараджа). Ол қасиетті бңцің принциптерін данаБхаратамуниге ашып айтып берген, ол мүны “Бхаратанатьяшастрада”белгілеп қойған 1*.Скульптураның статикалық заңдылықтары мен биырғағы үйлесе келіп, билеп жүрген Шиваның классикалыкмүсінін кемелдік деңгейіне котереді. Мүндағы қимылкорінбейтін осьті айналу ретінде түсініледі, торт астарлымезірет, мегзеуге болінуінің арқасьшда, ол озінің бүтін, толыққимыл екеніне сендіреді; ол мүлде еркін, бірақ оның ырғағынстатикалық формула қолдайды, бүл ыдыстағы судыңтолқындары сияқты: уақытты уақыт-емес жүтып қоятындай.Қүдай тектінід қолдары мен аяқтары мүсінге қарағанадамға оның барлық пішіндері анык аңғарылатындай жағ-1* Индуистік бидің “аспани” норсе екендігі жанама түрде оныңғасырлар бойы келе жатқандығы аркылы дәлелденеді. Буддизмге лайык,-талған түрде ол Тибетгің, Шығыс Азияның, Жапонияның хореографилыкстиліне ықпал етті. Явада ол жүрттың исламды қабьілдаған кезсңіненде аман қалды, ал цыган биінің комегімен испан биіне де эсерін тигізді.212