полнотекстовый ресурс

“Libri Carolini’’-де Үлы Карлдың Екінші Никея соборыныңиконаны кастерлеуші түжырымдарына қарсы болуыныңкүмәнсіз себебі бар: ол шығыс христиандарына караганда,түйсінуі кем соғатын батыс халықтарының арасындажаңадан пүтқа табынушылық басталып кетуінен қауіптенді:ол өнердің киелі емес, дидакгикалық болуын қалады. Осыкезден бастап иконаның мистикалық аспектісі аз ба, көппе, жасырын бола бастады, ал Шығыста монахтар қауымыныңколдауымен, ол канондық дүниеге айналды. Сакральдіүлгілерді тарату Батыста Ренессансқа дейін жалғасты, тіптібіздің заманымызда да ең әйгілі, католиктік шіркеу күрметтейтінкиелі бейнелер —византиялық стильдегі иконалар.Рим шіркеуі Ренессанстьщ қалыпты бүзып-бүлдіретін ықпалынақарсы ешқандай образ докгринасын үсына алған жоқ,ал Шығыс ортодоксальді шіркеуінде икона дәстүрі, баяукүйде болса да, бүгінгі дәуірге дейін жеткізілді 1*.Иконаның діни негізі оның багытын, оның заты мениконографияны гана емес, оның пішінінің тілін де, стилінде анықтап береді. Бүл стиль символдың мақсатының тікелейкөрінісі, салдары болып табылады; сурет бейнеленетін, озіненөте жоғары дэрежеде түрған объектіні озімен ауыстыруғатырыспауға тиіс. Дионисий Ареопагиттің айтуынша, ол “ақьілжетерлік пен сезіммен түйсінерліктің арасын бөліп түрғандистанцияны сақтауға тиіс”. Дэл осы себептен де бейне өзініңжобасы бойынша шыншыл болуы, яғни заттар көлемініңкөлеңкесі көрінерлік дэрежеде моделденуі мен перспективасынабайланысты оптикалық иллюзия (алдамшы көрініс)жасамауы тиіс. Иконадағы жалғыз перспектива —логикалыкперспектива; кейде оптикалық перспектива кері қарайжасалады, эллинизмнен үйренген “жарықтарды” салудыңазаятыны соншалық, ол бейненің тегіс бетін бүлдіре алмайды,кейде бейненің беті молдірленіп кетеді де, бейнеленгенадамның жүзі қүпия жарыққа бөленгендей болады 2*. Иконакомпозициясында ешкандай нақты жарық түсіру жоқ, онынорнын өзгерген дүниенің аспани Жарыгына сәйкес келетіналтын фон басып, сол “жарық” деп аталады. Киімдердін'* Осы достүр XVIII ғ. жойылуға жақыңдаған, бірақ кейбір түйыктаулыжерлерде қайтадан тіріліп келе жаткан сі якты.2* Бүл исихат мистицизміне сэйкес, Фавордағы адамдар төнініңжарық арқылы озгеруі туралы ілімге байланысты.240