полнотекстовый ресурс

Сонымен бірге гректің hyle сөзі “ағаш” дегеңці білдіретінін,ал ағаштың архаикалық оркениеттер қолөнері пайдаланганнегізгі материал екенін айта кету керек. Кейбір азиялықдәстүрлерде, әсіреее, индуистік және тибеттік символизмдеағаш materia prima-ның, жалпылық пластикалықсубстанцияның “қолмен үстарлық” баламасы ретіндеқарастырыл ад ы.Аристотель үғымдық шығу нүктесінде алып отырған өнер,мысалы, сөз дәстүрлі өнер туралы болып отырса гана өзінтолық ақтай алады. Себебі, мүндағы “формальді” принципролін атқаратын үлгі шынымен тірінің, нәтінің, оның трансцендентгісапаларының жиынтығының көрінісі болады. Кезкелген осындай өнердің практикасында осы сапалық негізсимволикалық түжырымга сіндірілген, оган көптеген “материалдық”қосымша қосуға болады. Үлгінің кейпіне енетінматериалдың сапасына қарай, үлгінің көшірмесі өз сапасыназ немесе көп дәрежеде ашып көрсетеді; сол сияқты нәттік,болмыстык forma да да өз rnateria-сътъщ пластикалык қабілетінесэйкес дәрәжеде көрінеді. Екінші жагынан алганда,материалдың ерекше табигасын пішін (форма) ашады, осыганбайланысты да натуралистік немесе иллюзионистік, пластикалыкматериалдардыц табиги қасиеттерін жасыруга тырысатынонер емес, дәстүрлі онер әлдеқайда шыншыл жэнесенімдірек болады. Тагы да еске түсірелік: forma —materiaбайланысы ерекше —forma (пішін) materia- мен біріккендегана өлшемге көнеді; ал materia тек forma-ның арқасындагана түсінікті болады.Жеке тіршілік етудің әрқашан пішін мен материяданөрілетін себебі —олардың қарама-қайшылыгы Болмыстыңөзінен тамыр тартады. Рас, materia өз бастауын жалпылықпассивті субстанция —prima materia-дан алады, ал formaболмыстың, нәттің белсенді полюсіне сэйкес: нәт жеке біртіршілік етуге қатысты еске алынганда, ол соның архетипін,оның Рухта немесе қүдайда болу мүмкіндігін білдіреді. Ісжүзінде Аристотель соңгы орын ауыстыруды жасамайды, олпішінді (форманы) өзінің метагарыштық принципіне қайтарады,саналы түрде өзінің дәлелдеу тәсіліне сай келетінсферамен шектеледі, ал бүл сферада онтологиялық жөне логикалықзандар сэйкес келеді. Платон мен Аристотельдіңдоктриналары бір-біріне рационалды дэрежеде гана қайшыкеледі; Платонның мифтері, лайықты дэрежеде түсінген226