полнотекстовый ресурс

КӨҢТ/КӨНГГ (КҮЩ. КЕҢТ, КІҢТ)КӨҢ/КӨНГ (КҮЦ КЕҢ, КЗҢ} > к ө кҚарап отырсаңыз:1. Бүгінгі түрк (сондай-ақ, мадияр) тіліндеіі:"кішкене", “кішкентай”, “кшик” сөздеріне негіі“кіш” (“киш”), “кіндік” сөзіне негіз болған “кіндмасыньщда (европалық тілдердегі “центр”17 сөзінің дтіліндегі “бала” деген мағына беретін “киндеркіш ,болганірафор-;), неміскинд”сөзінің де нүктенің орталық (центральное) орнад{і' ісу жагдайынажәне нүктенің мөлшерлік (кішкентайлық)| жагдайынабайланысты “кіңт” праформасынан өрбігендіг| н коругеболады. “Күш” сөзі де осындай жолмен шыққан; тек бүлжерде нүкте “қуат, энергия көзі” деген магынага ш болган.2. Шеңбердің атауына айналган “кің/кінг”, “кү ң/күнг”немесе “көн/көнг” праформалық варианттары тиісі :ІНІ [І( іе “кіл”,“күл”, “кол” деген создерді тугызады; бүл сөздердія барлыгыныңда магынасы “дөңгелек, шеңбер” дегенге келр, ;ді (дөңгел-ек,ай-гол-ек, көл-ік). Жалпа таңба атауы немо се шеңбератауының екі түрлі атауларының қосарлануы “ кің-кіл”(“кінг-кіл” > “кінгіл” > “кігіл”), “күң-күл” (“күңг-күл” >“күнгүл” > “күгүл”), “көң-көл” (“көнг-кол” > “к інгөл” >“көгол”) деген создерді тугызады; біз осы сөздерд] Н создікжагынан да, магыналык жагынан да “үндіевропалы К түбір”делініп жүрген әлгі “киклен” (фригиялык), “кок; ал1 :е” (тохарлық),“цикл” (гректік) сөздердің расында да 4' ей-түркнегізінде жасалгандыгын көрсетіп бере алады3. Шеңбердің атауына айналган “кің/кінг”, “к үн/кү нгнемесе “коң/конг” праформалық варианттары гшсінше17 Немісше “zentrum”, французша “centre < латындық centrum”