полнотекстовый ресурс

карадан гөрі, Батысқа будцалық немесе селжүктік өнер 1*арқылы келген Қиыр Шығыстың немесе солтүстіктің айдаһарларынажақындау. Ал қүдай маскасы Каламукхаға келетінболсақ, оны христиан өнерінен индуистік немесе қиыр шығыстық(мәселен,қытай Таотасы) өнердегідей елеулі орыналады деу артық болар еді, себебі, оның символизмі индуистікғарыш иллюзиясы туралы түсінікпен тығыз байланысты.Әйтсе де, оның көшірмелері деуге болатын маскалар романөнерінен де табылды, бірақ, олардың мағынасын анықтаумүмкін емес 2*.Каламукханың негізінен космәнді. Бір жағьшан, ол өлімдібілдіреді, дәл осы мағьшамен ол храм есігінің төбесінде түрады,осы есіктен откен кісі дүние үшін өлуге тиіс дегендімегзейді, екінші жағынан, ол омір бастауын білдіреді, оңыңаузынан шығып түратын өсімдік түріндегі жөне зооморфтыөрнектер тасқыны соның нышаны. Осы соңғы ерекшелікортағасырлық христиан өнерінде де, өсімдік қүсып жатқанарыстан бейнелі маска иішінінде кездеседі. Бүл мотив, сірә,өте ежелде шыққан болуы керек, ол аузынан су атқылатыптүрған арыстан мотивіне үқсайды. Ол күннің,өмір қайнарыныңбейнесі сияқты корінеді, сөйтіи, Каламукхаға 3* символболып шығады. Христиандық өнерде ол Христтің ататектікбәйтерегі немесе Христтің жүзімдік бүтағы басталатынконе өсиеттік Иуда арыстанының мағынасына ие болады4*. Орта ғасырларда христиан өнеріне көшкен азиялықүлгілерді көптеп айтуға болады. Жоғарыда айтылған тақырыптардыңөзі де ортағасырлық батыс өнерін шомылдырғаншет-шексіз фолькпордьщ ағьшы қандай болғандығын корсетуүшін жеткілікті болар. Бүл ағынның бастаулары тарихтанбүрынғы дәуірде жатыр, ол мезгіл-мезгіл шығыстың тікелейХХІ-ХІІІ ғ.ғ. түрік экспансиясының ықпалына түскен ислам онеріайтылып отыр. Ислам елдеріне түріктер монгол өркениетінің белгіліерекшеліктерін алып келді.2* Мысалы, Семюрде, Тунисте, Венозде, Кенигслаутербахга, т.т., стилизацияланғанпішінде —христианға дейінгі скандинавтық зергерлік өнерде.3* Грек — рим өнері шығыс мотивтерін тек таза декоративтік элементтерретінде ғана қабылдады, ортағасырлық онер осы мотивтердіңсимволикалық сипатын қайтадан ашып корсетті.4* Саксониядағы Хильдесхаймдағы қасиетті Годехард шіркеуініңтимпанында аузынан стилизацияланған өсімдіктер бейнелері шығыптүрған арыстандар бейнеленген.253