полнотекстовый ресурс

болмайды, мұндай әрекет аруақты ренжітеді, нөтижесіндеаруақ қонған адамның жолынан адасып кетуіде мүмкін.Тортінші кедергі —биологиялық уақыт. Адам бойындағыаруақтың күшінің сарқыла бастайтын кезі болады, ол —карттыкшақ. Бүл - неофитгің төртінші жауы. Қартгықты, яғни,уакытты ешкім жеңген емес, аруақ қонған адам да оны жеңеалмайды, адамның өз уақыттық өлшемі бар. Бірақ, қартайғанкезде “шаршадым” деп алған бетген бас тартуға болмайды,бүл жағдайда —аруақ қонған адам жеңіледі, аруақ өзіқонған адамның жанын алып кетуі мүмкін. Мәселен, маңғыстаулықҚапам әулие туралы аңызда, перілердің оныжеңбек болғандығы, бірақ қартаймаған өулиенің өзін жеңдіреқоймағандығы айтылады. Пері: “Әй, Қапам! Күндердіңкүні болғанда, мінген атыңның көзі шығар, қолындағы тобылғылықамшың сынар, кәрілік келіп, қажырың қайтар,сол кезде менен қашып күтыла алмассың”, —депті. Расындада, Қапам тірісінде періні маңына пәлендей жақынкелтірмеген, жеке дара қасиетімен олардьщ жолын кесіп,адамға залал салдырмаған екен. Күндердің күнінде, жасыжер ортасынан ауып, зайыры шамалы тартқанда оны періортаға алыпты, ажалы солардан болыпты. Бүл аңыздағы перініаруақтың екі үдайлы табиғатының екінші — “жау” жағыдеп қарастыруға болады. Жалпы, “пері” үғымы астарындажасырылған келтірімдерден де аруақ болмысына қатыстысипаттарды іздестіріп корген жон сияқты.Міне, шаршағанды мойындамаған, күш пен қуатты колданжібермеген адам әбден қартайған шағында аруақ (үстаз,жетекші) өзінің тандаған адамын өзі тағайындаған бүдүниелік міндетінен босатады. Адам жаны бостандыққа (?)шығады. Аруақ оның бойындағы қүдіретті басқа адамға аударыпбереді, яғни, “жаңа тандау” жасайды. Мүндай тандаубүрынғы аруақ қонған кісінің үрпағына не мүлде богде адамгаТүсуі мүмкін. “Жер басып жүрген тірі адамның екіншібіреуге бата беріп үстаз болды” деген келтірім —шарттыүғым ғана, бір адам екінші адамға аруақ бере алмайды, “аруақберуші” —сол аруақтың өзі, адам тек тандау процесіне себепкерғана болады. Аңыздардағы бір аруақты кісінің аруағыөзімен бірге кетіп, екінші аруақты кісінің аруағының онынүш немесе жеті үрпағына дейін жетуі жөніндегі әңгімелердійастарында осындай қисын жатыр.460