полнотекстовый ресурс

қайың), мүның өзі кіндікгің символикасының нақтылануьшақатысты кейінгі зерттеулерімізге қажетті1егжетей (деталь)болып табылады. Іс жүзінде үш-үштен кдтарластырылғантоғыз қаиың мен оларға шінген тоғыз та ғының терісі бірайналымның тоғыз бөлігі немесе тоғыз сат ысы болып саналады.Яғни, эр айналым жасаған сайын, ба қсы меже-нүкгеденоте отырып бір тағының кейпіне ие бо |лады, осы қисынбойынша ілкі қайың бір мезгілде тоғыз ке йіпті болуы тиіс.Осындай сандық символиканы алдыңғы мысалдардағы “хансайлау” ғүрпы мен “мүшел” есебіне де қагысты болар дептүспалдауға болады.Күнтізбелік (мүшелдік) “айналу”Жылдық, мүшелдік күнтізбелік есепт ;улер де шеңбербойымен қозғалуға негізделген; яғни, болгілі бір уақыттүтастығы шеңбер ретінде қабылданады да, осы шеңбертиісінше тең бөліктерге (айларға, жылдарға|) болінеді. Міне,осы шеңберлі жолдың бойындағы меже-нүктені (“М”нүктені) “жаңа ай” немесе “жаңа жыл” қақпасы, фиксаторы(“тіркегіші”) деп атауға болады. Осы межелік нүктеденоткенде жаңа ай немесе жаңа жыл туады, яғни, бірініңсоңынан бірі тізбектелген айлар мен жылдар белгілі біруақыт кесігінде (айлық немесе жылдык мерзімге) жаңа,уақытша, бірақ қайталанып келіп отыратын мәртебеге иеболады. “Космос в представлении древних был “развернут ”из единой точки в пространстве-времени. Такая точка вовремени известна — это Новый год. Любой Новый год —это возобновление времени с его начала. В конце года и впреддверии Нового года повторяется мифическое мгновениеперехода от Хаоса к сотворению мира . Мүнда дабірегей нүкте ретінде айналу шеңберінің бойындагымежелік (“М ”) нүкте алынған да, кіндік нүкте ескерілмейқалған. Кез келген уақыттық-күнтізбелік цикл (ай, жыл,мүшел) — ілкі модельді — ілкі, о бастағы үлгі болғанциклді қайталап отырушы ғана; яғни, нақты айналым соңы-16 E. Е. Кузьмина. Сцена терзания в искусстве саков / / Этнографияи археология Средней Азии. М. 1979. С. 80.; Ануар Галиев. РеактуализацияКосмоса в обрядах тюрков / / Культура кочевников на рубежевеков (Х1Х-ХХ, ХХ-ХХІ в.в.): Проблемы генезиса и трансформации.А. 1995. С с.152-159.484