полнотекстовый ресурс

Абы рой — ж үріп -түруды н тол эталоныАбырой — “адам бойындагы ец асыл қундылықтардың,кісілік пен адамгершілік қасиеттердіқ жиынтыгы, кез келгеніс-әрекеттің, журіс-түрыстың, мінез-қулықтың ілкіулгісі, ілкі эталоны”. Әрине, мифінен айырылған қогамдарүшін “абырой” —тарихи (замани-уақыттық) категория, олзаманына қарай өзгеріп отырады. Сондықтан да, біз ілкі(мифтік) абырой жөнінде сөз қозғағанымызбен, “абырой”үғымының заманына қарай өзгеріп, жаңа шарттылықтармен,талаптармен толығып отыратындығын айтқымыз кследі.Замана абыройы да, жекелеген (әлеуметтік, кәсіптік, т.б.)абыройлар да болады. Басқаша айтқанда, “Абырой” дегеніміз—кез келген қазақ тарапынан орындалуы тиіс журіптуруережесі (кодексі), қазақтың “серілік кодексі” һемесе“бусидосы ”, орындалуы тиіс өсиеттер (заповедь) жиынтыгы.“Абыройлы адам” дегеніміз - “о баста бекітілген журіптуру,өмір суру улгісіне сай тірлік етіп жатқан адам”лсгенлібілдіреді. Бүл жерде де кіндік нүктеде орналасқан' үлгіэталонбар; адам баласы, өзінің ғүмырында (туғаннай бастапөлгенге шейін) осы үлгіге сай болып, осы үлгілің шарттарынорындай алса гана абыройлы болмақ. Мүндағыпенденің барлық бү дүниелік ғүмыры бір шеңберлік ;шналымдынемесе бір шеңберді белгілі бір мәрте рет айналыпшығуды білдіреді. Адам ғүмыры айналым (цикл, шеңбер)болса, әлдебір өмір сүру эталонын қайталау болса, онда осышеңбердің кіндігінде “мәңгі адамның”, “ілкі адамның”,! “ілкіата-бабаның” өзі түруы тиіс; бүл жагдайда кез келген адамныңтірлігі осы эталон-адамның (“мәңгі адамның”, “ілкіадамның”, “ілкі ата-бабаның”) өмір сүру моделін қайталауболып шыгады. “Абырой” үгымының кіндік нүктелік (қайнар-көздік)және меже-нүктелік (сол қайнар-көздің қадірқасиеттерінің бір парасын иемдену) идеясы жетпек (инициация),ягни, омір^сүрудің бір сатысынан екінші сатысынаөту гүрыптарымен, оның сынақтарымен сабақтасып жатыр.Тек осы, адамның мәртебесін (абыройын) арттырып oitipaтынмеженіц қандай екендігі үмыт болган. Абыройлы болуүшін адам өзінің пенделік гүмырының белгілі бір с^ттерінде(“межелік нүктелерінде”) абырой сынақтарын бтіп,сапалық түргьщан алганда озгеріп, жетіліп отыруы тиіе.Қазіргі заман ыңгайына қарай айтар болсақ, өз халқьінын490 ;