полнотекстовый ресурс

(шеңберлік, таңбалық), сөздік (“аб” сөзі “үй”, “үрғашыньщжыныс мүшесі”, “қүрсақ”, “бесік” деген мағыналарға да,“үлкен кісі”, “ана” деген мағыналарға да ие) деңгейде деөйелге, аналық бастауға ие болып түрғандығын айтуға болады.Мәселе осыменен бітіп қалмайды, біз “абырой” үгымыныңәйелге, әйелдің жыныс мүшесіне (әбиүр, абиыр),ылғалдылық қатысты (абыройдың тогілуі), осылардан туындайтынтаңбалық (кескіндік) символизмді тек атап қанаотырмыз, оның нақты мифтік қисындарына тоқталып отырғанымызжоқ.Бөгденің улгісі —бөгденің абыройыБүгінгі қазақ қоғамындағы келеңсіздіктердің бір үштьпыосы “абырой (кодекс, заповедь) мәселесіне” келіп тіреледі.Біріншіден, қазақ қоғамы, баласынан көрісіне, сауаттысынанғүламасына, қойшысынан басшысына дейін “абыройлыболып омір сүру” қажеттілігін білмейді. Әбден үмытып кеткен.Екіншіден, үмыт болған “абырой” дегеннің қандай шарттардан,талаптардан түратындығын анықтау, нақтылау жагынқолға да алмай отыр. Міне, сондықтан да, ел билігінің(шаруашылығының, қорғанысының, әкімшілігінің, идеологиясының)түтқасын үстаган үлкенді-кішілі дәрежеліатқамінердің, гылым түтқасын үстаған ғалымның, руханияггыңтүтқасын үстаған зиялының істеп отырғандары —копжағдайда “абыройсыз іс” болып есептеледі.Тарихи категория болғандықтан да, абыройдың заманынақарай озгеріссіз болып қала алмайтьшдығын айтып оттік.Уақьгг жаңа талаптарды басқа дәстүрлерден де қабылдай алаалады. Тек бүл жерде, богде дәстүрлердің үлгісін толықтайкошіріп алуға болады деген ой туындамауы тиіс, ойткені,мүндай өрекетгердің барлыгы да түптің-түбінде қоғамга апатәкеледі. Дәстүр ол озінің “эталондық” функциясын жогалтпауытиіс,мың жерден “оркениетті”, “либералды”, “демократияшыл”болса да, богденің (батыстың, орыстың, т.б.) эталонын(абырой үлгісін) сол күйінде кошіріп алу, қайталаудыңарты - жақсылықпен бітпейді, ойткені, богденің “абыройы”—богденің мифінен, діни сенімінен, әдет-гүрпы менсалт-дәстүрінен бастау алып шыққан. Сондықтан да, оз абыройымыздытүгендей алмай отырып, оз абыройымыздыншарт-талаптарьш анықтап алмай түрып, озгенің моделін үлгі492