полнотекстовый ресурс

кеңінен карастыруга мүмкіндік жок- Семиттік Жазбалардың эзотеризміcreatio ex nihilo сияқты ережелерде немесе мәңгі һәм түлғалық о дүниелікомір туралы догматта көрінетін болса, индуистік және буддалық киеліКітаптарда ол өзгеше керініс береді; онда, мэселен, жүмаққа да, тозаккада еш қатысы жок кайта туу жер бетінде жүзеге асады делінеді.Мүндай эсхатологиялық ілімдердің бірі кем, бірі артык болуы мүмкін,бірақ, адами, яғни, жердегі қиялдың шектеулілігіне орай олардың ешқайсысында абсолютті ақиқат деп санауга болмайды.28/ Жүмақтағы және тозақтағы күйлердің “ассиметриялы” болатынсебебі, бүлардың біріншісі екіншісіне қарағанда таза болмыска шексізжақын; оның “мәңгілігі”, соган орай, тозақтың “моңгілігіне” Карагандаозге табиғалы.29/ Әл-Ғазалидың айтуынша, тозақ отында жанып жатқан күнэкарлардыңбірі озгелерден каттырақ шырқыраған соң, күйген ағаш кейпінетүскен оны шығарып алыпты. Аллаһ одан сүрапты: “Сенің отқа күюшілердіңборінен қаттырақ зорлағаның не?” деп. Анау сонда: “О, Раббым,сен мені жазаладың ғой, бірак, мен Сенің шексіз Мейіріміңедеген сенімді де жоғалтып алыппын” депті. Сонда Аллаһ айтқан: “Адасқандарданозге кім оз Раббысының мейірімінен үміт үзуші еді?” (Қүран,XV, 56). Бар, камсыз бол, Мен сені кештім”. Католиктік түрғыданйлғанда, бүл өңгіме “Тазартатын жер” (Чистилище) туралы болып отыр.Буддизмде күнәһарлардың азабын аспани шықпен жеңілдетіп, озге декомек беретін бодхисаттвалар туралы айтылады, демек, мейірімді перішгелердіңқызметі тозақта да жалгасады деуге болады.30/ Тозақка түскен зүлымдар мен менмендер Қүдайдың шындыгынасенді, ал жерде жүргенде олар бүл туралы ойламаган немесе күдіктенгенеді, демек, олім фактісінің озі олардың санасында “өлденені” озгерткен,ал сол “олдене” дүнияуи козқарас түргысынан түсіндіруге келмейді.“Өмірдің багасын олілер гана біледі” дейді мусылмандар.31/ Қүран, VI, 128 жоне XX, 107. Мүның Жүмаққа да катысы бар:“Ал Жүмақ рахатына колы жеткендер, егер сенің Раббың озгеше шешпесе,сонда Кок пен жер түрганша қала береді; бүл саркылмайтын ізгі-Ілік” (XI, 108). Соңгы соз төңіри мәңгілікке “лайықталғандарға” (му-'каррабун) арналган.и/ “Ману Зандары”, “Маркандейя-Пурана”,тагы баска мэтіндергеІсэйкес, “күноһарлардың” қаңгуы тозақтан шықкан соң олардың еңтомен хайуандарга айналуынан басталады. Қалай болганда да, тәңіришексіздік езге кейіпке түсу жолы “спираль бойынша” болуын талапетеді: бір де бір тіршілік иесі, ол қаншама жаңа кейіпке түскенімен,жерге қайтып оралмайды — оны “дүнияуи” деп атау алатын лоззат пеншегетін азапқа катысты гана норсе.33/ ‘Тректің “aiwuog” созі шындыгында “моңгілік” емес, “түракты”Деген магына береді, ойткені, оның озі үзактык циклін бейнелейтін“aiw” (.iiaT.aewurn) созінен шыккан; латынның созі де сол магынада,оны кейде "гасыр” деп аударып жүр” (Генон Рене, “Адам жэне оныңВедантага сойкес қалыптасуы”, 186-6. түсініктеме). Дол осылайша,,Қүрандагы о дүние де “шексіз үзактық”, “ажалсыздык” (хульд) немесе“оте үзак уакыт” (абад, абадан) деп аталады, алайда, ол “мәңгілік”(азал) емес.399