полнотекстовый ресурс

тар еді, бірақ, Ол үнемі Жаратушы күйінде қала беретіндіктен,өзге емес, Оның өзі кез келген қүбылысқа араласады;содан да Алла мен ғарыштық төртіп арасында делдалбола алатын екінші дәрежелі себептер де, аралық принциптерде, табигат зандары да жоқ, тек Алланың жердегі өкілі(иман) болып табылатын адам гана ақыл-ес пен еркіндіктіңқүдіретті сыйына ие. Бірақ, бүл сый да, сайып келгенде,Алланың бекітіп берген ережесінен шыгып кетуге мүмкіндікбермейді: адам Алланың қалауын еркін тандайды; “еркін”болатын себебі, оган да Алланың еркі жүреді, өйткені, Аллаөзінің абсолютті еркіндігін білдірмей қала алмайды. Демек,өзін туындататын және соның аясында гана Мәңгілік барболатынның сөулесі бола алатын салыстырмалылықтың салдарынаналдамшы болып көрінгенімен, біздің еркіндігімізде шынайы.Ислам мен Христианшылдыктың арасындагы түбегейліайырмашылык христан мен мүсылманның нені ерекше жеккөретінінен де айқын корінеді. Христианның жеккөрушілйіең алдымен Христ пен Шіркеудің тәңіртектілігін теріскешыгаруга байланысты оянады; ол, тәттіге үйірлікті айтпаганныңөзінде, өзінің ахлақтық ережесіндегіден тазайындыгы(аскеттігі) кемдеу нәрселерді де жек кореді. МүсылманАллаһ пен Исламды теріске шыгаруга төзе алмайды,өйткені, оньщ дінінің асқак бірлігі, абсолюттілігі және трансценденттелігіоның коз алдында өзінің күллі айқындыгымен үлылылыгы арқылы көрінеді, өйткені, ол үшін ислам —Қүдай Еркінің сәулесі, Бәрін қамтитын Бірліктің қисындық(логикалық) эманациясы. Ал Қүдайдың Еркі, Қүзыры —дәл осы түста екі дін арасындагы айырмашылык ерекшекүшпен көрінеді — күрбаншылдық үгымына сэйкес болугаміндетті емес, ол Қүзырдың, қаласа, “сүйкімді мен пайдалыны”үйлестіре қолдануы мүмкін; міне, мүсылманның:“Қүдай калаган нэрсе гана жақсы” дейтіні сондықтан, алхристианин “Қүдайдың қалауы оте ауыр” деп қиналады.Қисынмен ойлаганда екеуінің көзқарастары үндес, бірақ,христианның сезімталдыгы мен қиялы оны соңгы уәжгеитермелейді. Ислам аясында Қүдайдың Қүзыры тікелейсүйіспеншілік кепілі ретіндегі қүрбандық пен азап шегугеемес, Тәңірдің озі басқаратын және біздің күллі тірлігіміздіқамтитын күдайтекті ақыл-естің (тин Рухи) дамуына багытгалган,ойткені, ақылмен ойлау дегеніміз — бар болу,358