полнотекстовый ресурс

аралық бір-ақ қадам. Ислам өнерінде мұның бірі де жоқ;оның қисындық (логикалық) нәті өрқашан меншіксіз (безличностное)жэне сапалы күйде қала береді. Шынында, исламдык,көзқарастар бойынша, ақьш (әл-акл) бәрінен бүрын,ашылатын ақиқаттарды адамның түйсінуінің тәсіл-амалығана, ал ол ақиқаттар иррационалды да, оте рационалды даемес. Оларда ақылдың дегдарлығы, демек, өнердің дегдарлығыбар. Сондықтан, ислам шеберлеріне тән, өнерді ақылмен білімнің жемісі деп түсіну, қалай болғанда да, онеррационалды және оны ақылға қарама-қарсы рухани интуицияданазат күйде сақтау керек дегендік емес, бүл жағдайдаақыл шабытты қысып тастамайды, меншіксіз сүлулыққақүнар дайындайды.Осы жерде исламның абстрактілі өнері мен осы заманғы“абстрактілі өнердің” арасьшдағы айырмашылық туралы айтакеткен жон. Қазіргі заманғылар оз “абстракцияларьшда” санаастарынан келетін иррацоналды импульстерге мейліншешүбәсіз, озгермелі және өз импульстерінің реакциясьш қарсықояды; мүсылман суретшісі үшін абстрактілі өнер —Бірлікгіңкоптүрлілік арқылы көрінетін мүмкіндііі сияқты заңды әйгілеумүмкіндігі. Еуропалық скульптура саласындағы төжірибелілігінесенімді осы жоддар авторы бірде солтүстік-батысАфрикадағы шебер-бәдізшінің шәкірті болғысы келіп талпынған.“Сен нені бейнелегенді қалаған болар едің, —депсүрады шебер, —егер сенің мына секілді қарапайым қабырғаныбезендіргің кедсе, оған не салар едің?” —“Мен жүзімбүтағын салып, оның иілген түстарын еліктер мен қояндардыңбейнелерімен толтырар едім”. —“Еліқ те, қоян да, өзгехайуандар да табиғаттың барлық түсында бар ғой, —депжауап берді араб, —оларды қайта көрсетудің қажеті не? Алгеометриялық раушан гүлінің, бірінің —11, ал қалған екеуінің8 сегменті бар үлгісін жасап, оларды осы кеңістікті түгелтолтырып түратындай ету — әне, нағыз өнер сол”.Бүған қоса, мүсылман шеберлер айтатын мына пікірдіде айту керек шығар: өнердің мәні заттардың суретін белгілібір дэрежеде олардың табиғасына сәйкес боларлықтай етіпстильдендіруде, өйткені Алланың өзі жаратқан ақиқат сүлулықтабиғаттың өзінде ғана бар. Қандай стильдендіру болсада, осы сүлулықты коз көрерлік дэрежеде еркін корсетуүшін керек.Исламдағы мейлінше жалпы көзқарас бойынша, онер —материалға дегдар сүлулық беруден өзге ештеңе де емес.266