полнотекстовый ресурс

көрсету”. Көне туркі тіліндегі “йелбі” —“сиқыршы” дегентермин осы етістікген бастау алған. “Йел-ме” сөз жасау моделі(түбірге жоққа шығару етістігін жалғау арқылы жаңа үғымжасау) “аруақ” сөзінің де осындай әдіспен (“ар-ма” >“ар-ба”, мүмкін, арбау(?)) жасалуын ықтимал ете алады; бүлжағдайда негізгі түбір “ар” сөзі болмақ.Келтірілген сөздердің барлығы да бүгінгі қазақ тіліндетуынды, екінші мағыналарға ие болған, соған қарамастанолардың байырғы “жел” (йел) деген мифтік бейненің болмысынреконструкциялауға мүмкіндік беріп отыр.Г. Қойшыбай аруақ қонудың, яғни, қүдіретті күшпенбайланысқа түсудің торт жолының бар екендігін, осы тортжолдың, сонымен бір мезгілде тандалган адамның “тортжауы” болып шыгатындыгын атап көрсетеді. Мүндагы“торт” саны авторлық нүсқа, ақиқатында оның орнында“жеті” санының болуы әбден мүмкш, дегенмен, өз тәжірибемізболмағандықтан, әзірге осындай сандық нүсқаны ғанақарастыра отырып, “аруақ қонудың” инициацияның торттүрлі кедергісі туралы өңгімелеуге тура келеді.Бірінші кедергі —урей, бойды билеп, сананы жайлап алганүрей (қорқыныш) сезімі. Оның хал-жағдайы нашарлайды,басы мең-зең болып, шым-шытырық, қисынсыз ойларшырмап алады, адам әлдебір мақсат-мүраттан айырылғандай,әлденені іздегендей, күткендей күй кешеді. Коңіл-күйдеболып жатқан күн сайынғы күтпеген озгерістер тасқыныүрей (қорқыныш) сезімін күшейтеді, ойткені, аруақ адамныңойлағаны мен күткенін бере салатын ертегілік сиқырлытаяқша емес, ол расында да әрбір “бүрылыста” шошытып,үркіте алады. Өз басындағы шым-шытырық, жауабыжоқ (белгісіз) ойлармен арпалысып жүруге мәжбүр болғанадам, егер ол оз-озіне мықтап ие болмаса ақыл-есінен айырылып,жынданып кетуі де мүмкін. Аруақ жолына түсуүшін алдымен бойдағы қорқыныш сезімін жеңу керек. Қорқыныштыңсалдарынан белгіленген жолдан бас тартуга болады,бірақ, бүл жагдайда аруақ тарапынан еш қ а н д а йкешірім, аяушылық болмайды.Екінші кедергі —иллюзия. Қорқыньпп сезімін жеңген адамкеңейген ой орісіне ие болады; ол енді жай адам коре алмайтыннәрсені коре бастайды. Басқаша айтқанда, онын“үшінші” —коңіл (кокей, жүрек) козі ашылады, “ойменкору” қабілеті пайда болады. Нәтижесінде күні кеше ғана458