Download deel 2 - Textualscholarship.nl

205 roemen: opscheppen
aoó Hier [...] noemen: wat Den Haag betreft: ik durf eiken wel in één adem met
linden te noemen (eiken zijn niet minder dan linden)
207 Daer: en wat Breda betreft (het Mast- en Liesbos)
zo8 Tot 1...] werck hier op mijn Hofwijck zie ik hetzelfde groen, en (zelfs) precies
dezelfde `substantie'. Huygens licht het toe in de volgende regels: op Hofwijck
staan niet alleen dezelfde sóórt bomen als in de bossen bij Breda, het zijn
dezelfde bomen. Want ze komen daar vandaan.
209 Hier: op dit punt (namelijk)
buijg [...] Breda: moet ik Breda de eer geven die het toekomt
210 Frederick stadhouder Frederik Hendrik, overl.1647, Huygens' werkgever en
beschermheer; baron van Breda.
211 Om 1...] versien: Lett. `om het mijne (mijn houtgewas) te voorzien,' om mijn
bos te voorzien van bomen.
Jofferen 1...] Land: landjuffers, dames van het (platte)land. Huygens onderscheidt
zijn mastbomen (=sparren) in `wijfjes' (hier, in het bosgedeelte van
Hofwijck) en `mannetjes' (rond het plein voor het huis en om de boomgaard,
vgl. r. 1338-1352 en 1483-1491). Ook Dodonaeus maakt het onderscheid tussen
enerzijds `wijfkens', de `ghemeyne witte dennebomen' en anderzijds `mannekens',
de `andere witte dennebomen'. Blijkens de beschrijving gaat het daarbij
respectievelijk om fijnspar (Picea) en zilverspar (Abies): bij het `wijfken'
hangen de vruchten omlaag en bij het `manneke' staan ze omhoog. De benaming
gaat volgens Dodonaeus al terug op Theophrastus (Dodonaeus 1644,
p. 1352). Deze sparren hebben het overigens niet lang gemaakt, vgl. al Ged.
V, p. 214 (5 december 1655): `Sparreboomen gebrandt, op Hofwijck' – met de
beginregel "Klegg all mijn' wijijens op het vier').
212 Mijns 1...] Vaderland: Christiaan Huygens sr. (1551-1524) was afkomstig uit Ter
Heide bij Breda. Huygens speelt met twee betekenissen van `land'.
voortgeplant: overgeplant
213-14 'Ksegg (...] jae: ik noem ze nog eens `joffrouwen' (dames van stand – een
sparreboom is niet de eerste de beste boom); en ik zou zelfs wel 'edelvrouwen'
kunnen zeggen. Ze komen immers uit de baronie van Breda en zijn dus van
adel. Huygens laat er meteen op volgen dat dat natuurlijk slechts provinciale
adel is: `toegegeven, edele wijfjes uit Breda...'
214-15 maer 1...] Hof-wijs maar van wie ik durf op te scheppen dat ik ze op Hofwijck
Haags heb gemaakt en `hofwijs', d.i. bekend met de hoofse zeden: ze
staan op hun plaats en kennen hun plaats. Allicht ook weer een voorbeeld van
de typische ironie van dit gedicht: zelfs de bomen op Hofwijck zijn hoofs!
216 Daer 1...] rijs daar groeien ze ordeloos door elkaar heen als uit hun krachten
groeiende takken
217 staen 1...] proncken: hier staan ze ingetogen mooi te zijn
217-I8 daer [...] gronden: `op dezelfde plaats als waar ze stonden toen ze voor het
eerst in het huwelijk traden met het "zand-schap" (de "zandige hoedanig-
io6