Download deel 2 - Textualscholarship.nl

1938-39 En [...] gemoed: en welke schoonheid of welke rijkdom zouden de ellende
kunnen vergoeden die voortvloeit uit het dwingen van een hart, uit het
gewelddadige `breken' van een gemoed. Op zichzelf gezien is de zin ambigu:
het zou hier kunnen gaan over de ellende van het meisje dat gedwongen is.
Maar gezien het perspectief van de hele passage, en ook gelet op `wat schoon
en wat rijk', denkt Huygens aan de ellende van het samenwonen met een
gedwongen vrouw, hoe schoon en rijk ze ook is.
1940 En [...] geerne en wie deed ooit graag wat zijn partner ongaarne doet
1941 Wech: Zoveel als: foei, schande
ouders 1...] geweld: wrede dwang van ouders (zowel die van het meisje als van
de jongen). Huygens kan hier hebben gedacht aan de grote aandrang die door
zijn familie op Susanna van Baerle werd uitgeoefend toen zijn broer Maurits
haar het hof maakte; zie Smit 1980, p. 103-105 en de daar genoemde brieven van
Huygens' moeder en zus, alsook jorissen 1871, p. 129-135 (brief van Christiaen
Sr. aan Susanna: `... Lieff Susanneken, nichte ende lieff kindt, legt doch ja
[...]'). Allicht heeft hij achteraf van Susanna te horen gekregen hoe zij dat
allemaal had ervaren.
felle vrinden: meedogenloze (vrienden en) familieleden (die maar op het
meisje blijven inpraten)
1942 aende Pleij: op de pijnbank. De 'plei' werd gebruikt om verdachten tot een
bekentenis te dwingen; hier gaat het letterlijk om het dwingen tot een jawoord.
1943 even stam: in evenwicht hangen. Het beeld is dat van een weegschaal waarvan
de schalen elkaar in evenwicht houden, waarop dus niet aan één kant
druk wordt uitgeoefend.
1944 eerra én: D.w.z. ontaard, niet `echt' meer.
1945-1964: Wat men er ook van moge zeggen, rondt Huygens dit onderwerp af, ik heb gelijk en
men zal het niet kunnen ontkennen. Dan beseft hij dat hij nog steeds met zijn vrienden bij de
uitgang van de boomgaard staat. En hoewel hij nog wel even zegt dat het onderwerp bij lange
na niet is uitgeput, wil hij ook niet het verwijt riskeren dat hij zijn vrienden behalve fysiek ook
psychisch afbeult.
1945
1946
1946-47
205
pas [...] verwijten: bekommer me niet om spot (wT verwijten bet. i)).
Mogelijk bedoelt Huygens niet veel meer dan `tegenspraak', maar `verwijten'
(werkwoord of zelfst. naames) lijkt toch iets meer te impliceren: `wat een
zonderlinge (wereldvreemde) denkbeelden houdt u er toch op na!' Misschien
gaat hij er toch vanuit dat hij met zijn opvattingen in dezen wat uit de pas
liep (vgl. ook bij r. 1950-1952).
De (..J hand: het is gezegd (uitdrukking)
sij [...] spertelen: Met de gedachte aan de spreekwoordelijke hond die bijt
in de steen die hij naar zijn kop krijgt (Harrebomée I, p. 316, met eeres naar