Download deel 2 - Textualscholarship.nl

25
e.v.), die wordt opgevolgd door de criticus die naar Delft vaart (r. 2365 e.v.) – al lijkt de
fictie van het afluisteren hier wel erg ver uitgerekt.
Het is voor het eerst dat in een buitenplaatsgedicht ook mensen van een andere
stand aan het woord komen, maar de rand van het terrein blijkt ook een sociale grens
te zijn: Kees, Trijn en alle voorbijvarenden op de Vliet bevinden zich er net buiten.
De verteller verlevendigt zijn verhaal ook nog door zich tot buurtbewoners te
richten die hij niet tijdens de wandeling ontmoet. Hij vraagt boeren en buren om net
als hij bomen te planten (r. 929) en Nacht-pluckers' om geen fruit te stelen (r. 943).
Daarnaast zijn er de verschillende boomsoorten die de dendrofiel Huygens vrijwel allemaal
in een apostrofe aanspreekt, zoals bijvoorbeeld in r. 1325: `Eschdoornen, leeft ghij
noch?' Behalve de al vermelde sprekende koeien (r. 2 788 e.v.) geeft de verteller ook het
commentaar van de vissen in de vijver weer (r. 2692 e.v.), terwijl de omgewaaide naald
op de berg al eerder in een prosopopoeia aan het woord is geweest (r. 779 e.v.) en de
vier tuinhuisjes uitnodigend naar de verteller roepen (r. 1707).
Strengholt en Van Strien hebben gewezen op het conversatie-karakter van Huygens'
poëzie (Strengholt 1976, p. 8; Van Strien 199o, p. 20-22). Daarbij past het dat hij in
zijn gedichten ook anderen aan het woord laat komen. In Hofwijck is dit heel duidelijk.
De dichter heeft er alles aan gedaan om in zijn bezongen tuin veel stemmen te
laten klinken.
Een wandeling over een bepaald gebied neemt ook in fictie tijd in beslag. De tijd
speelt in Hofwijck op verschillende niveaus een rol. Gaandeweg tekent zich in het
gedicht het verloop van een dag af, sinds de Georgica een traditioneel gegeven in de
buitenlevenliteratuur (Vergilius, Georgica III, 322-38). Het is zomer en langzamerhand
wordt het later en stiller op Hofwijck. 43 De wandeling eindigt bij het huis, waar de
eigenaar zal gaan slapen. Eerst spreekt hij nog de wens uit dat zijn vijf kinderen de volgende
middag op bezoek zullen komen. Dan volgt een stuk over de voorbereidingen
voor de kindermaaltijd dat opent met Daer zijn de gasten' (r. 26 S3). Het is onduidelijk
of dit alles plaatsvindt op de volgende middag of dat het om een voortgezette verbeelding
van de verteller gaat, die naar zo'n bezoek verlangt. In het eerste geval worden er
in het gedicht een dag en een middag beschreven, bij de tweede interpretatie speelt het
verhaal zich op één dag af. Ik kies voor de laatste mogelijkheid, omdat de verteller zich
in deze passage, voor het eerst in het gedicht, nog een andere grote sprong in de tijd
veroorlooft. Bij het legen van een visnet overpeinst hij verschillende aspecten van zijn
vijver. Tenslotte zegt hij: `Zijn alle dingen dood, is't Vijvertje bevrosen?' (r. 2741). De
kinderen gaan dan schaatsen en de scène eindigt met de regel: `Sij doen de Schaetsen
af, en ick de Venster toe' (r. 2768). De verteller stelt zich eerst voor hoe hij, als morgen
de kinderen op bezoek zouden komen, op de vijver zou gaan vissen en mijmert vervolgens
binnen die voorstelling over het schaatsen in de winter, waarbij de verbeelding zo
concreet wordt, dat hij tenslotte zelf binnenshuis blijkt te zijn.
43 Zie voor het verloop p van de tijd tijdr. 216o en r. 2179, 79^ voor 0o de zomer r. 218 S Somer-dauw
"Somer-dauw".