Download deel 2 - Textualscholarship.nl

3
NOTEN BIJ HOPWIJCK
1-32: De dichter ziet het eind van zijn loopbaan naderen. Tegelijk neemt hij de eerste verschijnselen
van ouderdom bij zichzelf waar en beseft hij dat hij mogelijk nog maar kort te leven
heeft. Hij moet nu doen wat iedereen van een dichter als hij verwacht : `zijn eigen maakseltje
sieren met een lied'. Hij neemt zich dan ook voor Hofwijck op papier te vereeuwigen, voor
zover dat in zijn macht is.
I De groote 1...] beschreven: De opeenvolgende versies in de autograaf laten een
verschuiving in het perspectief zien. Waar eerst het initiatief van de dichter
lijkt uit te gaan ('Wijck Hof, 'tis Hofwijcks beurt...'), is er in de definitieve
versie eerder sprake van onderwerping aan de feiten: `Het grote web is af, en
het hof genoeg beschreven.' De precieze betekenis van deze regel is al vaak
onderwerp van discussie geweest. Eymael (p. 132) verklaart `het grote web'
als `zijne loopbaan aan het hof'. Zwaan acht deze opvatting `in strijd met de
feiten': immers, aldus Zwaan, Huygens was, toen hij aan Hofwijck begon,
nog `in volle functie als Raad en Rekenmeester (...).' Zwaan vat `webb' dan
ook op in de klassieke betekenis van `dichtwerk' (textus), en denkt aan Costelick
Mall, Een wijs hoveling en Een sot hoveling, fragmenten uit Dagh-werck
en diverse kleinere gedichten. Daarin zou het hof `beschreven' zijn, en die
beschrijvingen zouden te zamen `het grote web' hebben opgeleverd. M.i.
terecht stelt Verkuyl 1978, p. 308, hierbij de vraag of men bij zulke verschillende
fragmenten wel van een `web' kan spreken. Hij geeft, met Strengholt
en anderen (zie Verkuyls lit. opg.), dan ook de voorkeur aan de visie van
Eymael, en wijst erop dat Huygens' werk aan het hof weliswaar nog lang niet
ten einde was, maar dat Huygens dat destijds wel zo gevoeld kan hebben.
Dat klinkt plausibel: daar valt nog bij te bedenken dat Huygens zichzelf in
de volgende regels vergelijkt met een snaar die nog `helder klinkt'. Hij is nog
volop actief. Maar hij weet dat daar ineens een eind aan kan komen, want hij
ziet de verschijnselen van slijtage.
Een derde lezing van de regel is voorgesteld door Klein (2003): die vat `de
groote webb' op als een verwijzing naar de buitenplaats Hofwijck. Er staat
dan in r. z-aa: de tuin (met de gebouwen enz.) is af, over het hof is genoeg
geschreven, eens moet Hofwijck aan de beurt komen (het gedicht namelijk).
Klein voert hiervoor aan (tegen Eymael) dat dat het woord `web' zeer ongebruikelijk
is om iemands loopbaan mee aan te duiden; aansluitend bij Zwaan
verbindt hij `webb' met het Latijnse texere (`weven', textus is 'tekst'), maar
dan in de betekenis `bouwel (textuur: `bouwsel'). Hier valt wel tegen in te
brengen dat `web' in het Nederlands even ongewoon is als aanduiding voor
`bouwsel' als voor loopbaan'. Ook ligt het m.i. voor de hand om regel lb
inhoudelijk te laten aansluiten op het voorgaande: `het grote web is af, en het
91