Download deel 2 - Textualscholarship.nl

378 Aijuijn [...] vellen: ui, die geheel uit schilfers en vellen bestaat (geen kern
heeft). Een parel is zoals Plinius al heeft opgemerkt (Naturalis Historia IX, 54,
io8), opgebouwd uit vele concentrische laagjes van (voornamelijk) `kalk', eig.
calciumcarbonaat), en is in dat opzicht te vergelijken met een ui. Het Latijnse
unio = parel wordt bovendien (vlg. OLD ten onrechte) geïdentificeerd met
unio = ui; zo in Kiliaens Etymologicum (1S99), s.v. Aiuyn' en `Perle'.
379
Schotsch goed: `Schotse' of `westerse' parels (afkomstig uit zoetwater in
Noord-, Midden- en West-Europa) golden vanouds als minder waardevol
dan de `oriëntaalse' (m.n. die uit de Perzische Golfen de kust van Ceylon
(vgl. Donlon 1998, p. 2S4-258, 276-279). Maar vergeleken met de `parels van
deugd en wetenschap' (voor deze –conventionele –beeldspraak zie eveneens
Donlon 1998, p. 279), die tijdens de gesprekken naar boven komen, zegt
Huygens, verworden ook de kostbaarste `oriëntaled tot `Schots goed'. `Schots'
heeft bovendien de betekenis `onbenullig'; het WNT (Schotsch III, z) geeft de
uitdrukking `een Schots koopman' voor een kleine koopman, een marskramer.
Vgl. ook r. 393•
puijck: het beste, de meest gezochte stalen
380 bei [...] geóruijck: allebei dingen van nut (en niet alleen maar voor de sier)
382 baren: tekeer gaan
383
ruijschen: lawaai maken (vgl. 317)
over: boven
384
sticht of leert: vgl. r. 380: `sticht' hoort bij `deughd' enz.
387 Oost wijt West: (in één keer) van west naar oost. De snelheid en grilligheid
van het denken, hier ook ruim toegelicht met klassieke citaten, was een van
Huygens' geliefde thema's, vgl. ook r. 587-588. In `Renden leser' speelt het een
hoofdrol.
388 oogti-scheel: ooglid
wenckt: beweegt, knippert
389-9 1 Soo [...] vodderij: zo glijdt men gemakkelijk van goede (degelijke, zinvolle)
gedachten in slechtere (minder goede gedachten), die dan uit de draden van
het ene web (van hersenspinsels) een ander spinnen, en verward raken in een
knoop van aangenaam gebabbel.
392 een mis-slagti [...] Visscherij: een mislukte poging, een keertje vissen dat niets
393
394
395
I18
oplevert
Een' 1...] Peerel: Vgl. r. 379. Schotse parels waren zeker niet waardeloos
(Donlon 1998, t.a.p.), maar in deze context is `Schots' daarmee nagenoeg
synoniem: niet het ware (Eymael: `uitschot').
of (...] is of zelfs een lege oesterschelp
Soo: Sluit weer aan bij r. 386-88.
strax [...] doll is nu eens verstandig en dan weer dwaas is
neemt [...] istadighste: `neem een specimen van het gelijkmatigste vlees en
bloed', de evenwichtigste mens (`vlees en bloed' is samengetrokken uit de
tweede helft van de regel)