Download deel 2 - Textualscholarship.nl

Annotatie
I. VERANTWOORDING VAN DE ANNOTATIE
61
Het heeft iets paradoxaals een dichter als Huygens, die er een eer in stelde zijn lezers
met scherpe en prikkelende formuleringen aan het denken te zetten, zo uitvoerig
van toelichtingen te voorzien als hier gebeurt; zeker waar die uitleg zich niet beperkt
tot in onbruik geraakte woorden en zinsconstructies en historische achtergrondinformatie.
Ook typisch huygensiaanse `vondsten' worden hier geannoteerd, die in
principe voor zeventiende-eeuwers net zo moeilijk waren als voor moderne lezers, en
in het ontraadselen waarvan voor Huygens nu juist de aardigheid van poëzie school.
Een excuus is dat hij ons hierin zelf is voorgegaan, toen hij zijn Dagh-werck van
verklarende noten voorzag, onder het motto: `Mijn recht is, gelesen te werden soo 't
mij lust' (Zwaan 1973, p. 68). Maar dat had al iets onlogisch, zoals al eens is opgemerkt
(Schenkeveld-van der Dussen 1988, p. aa), en hier hebben we nog niet eens
de garantie dat de gegeven uitleg ook inderdaad naar zijn zin is. Als handreiking
aan de liefhebber beantwoorden ze niettemin hopelijk aan hun doel. Een principiële
beschouwing over de commentaar bij historische teksten geeft Jacobs in een
vorig Monumenta-deel (Six van Chandelier 1991, II, p. XX-XXX), waar ik me voor
het overige graag bij aansluit. Ik demonstreer en beargumenteer mijn lezing van de
tekst, geregeld in gesprek met vakgenoten, en weeg verschillende mogelijkheden
tegen elkaar af.
De geboden overvloed is niet, zoals het in oudere edities wel heet, een kwestie
van `liever te veel geven dan te weinig'. Te veel lijkt mij een verklaring als die Eymael
geeft bij de omschrijving Wandelaers met vier gekloofde voeten', die mij "t bedd
uijt loeijen' (r. 2785-2787), of die Eymael en Zwaan beiden geven bij `Parijsch-werck'
in r. 2809. Maar als Huygens, in een vooruitblik naar een mogelijk te beleven rampjaar,
schrijft (r. 198):
Van nu af schrabb ick uijt wat in mijn Testament stond:
dan lijkt me de noot van Zwaan, die `nu' vertaalt met `dat ogenblik', juist weer te
weinig. Ze miskent het ongewone karakter van `nu' op deze plaats: Huygens lijkt
zich totaal in te leven in een nog geheel denkbeeldige situatie. Ook dat soort zaken
wil ik aangeven, zodat in de annotatie ook het (mogelijke) effect van een bepaalde
woordkeus aandacht krijgt.
Toch zijn ook daar grenzen aan. `Met reden eischte men de schuld van mijn
gebeent,' schrijft Huygens (r. 16 e.v.):
„Met reden schreefm'er op: Hier light een Mann begraven,
„Die meende te volstaen met planten en met graven,
„De slechte boeren-konst [...]