Download deel 2 - Textualscholarship.nl

trotse buitenhuisbezitter die de lezer al pratend zijn landgoed laat zien. Huygens
brengt een soms complexe boodschap binnen een West-Europese literaire traditie,
die hij tegelijk grondig vernieuwt.
3.2 Het poëticale karakter van de titel, de opdracht en Aenden Leser'
19
De titel Vitaulium. Hofwijck. Hofstede Vanden Heere van Zuylichem Onder Voorburgh,
noemt als enig onderwerp van het gedicht het buitengoed. Huygens doet
daarmee iets nieuws. Van Borsselen betrekt ook de lof van het gelukzalige en gerustmoedige
landleven in de naam van zijn werk en Hondius combineert in zijn titel de
aan Vergilius ontleende `dapes inemptae' met de naam van zijn buitengoed en met de
zoetheid van het buitenleven waarin ook boeken een plaats hebben. Huygens richt
door zijn titel alle aandacht op het beschrijvend karakter van het gedicht.
Het voorwerk van Hofwijck maakt echter meteen duidelijk dat met beschrijving
niet alles gezegd is. Huygens heeft zijn oudste zoon Constantijn mee laten werken aan
de uitgave van Hofwijck en de opdracht Hen Vrouw Geertruyd Huygens, Geseght
Doublet, Vrouwe van St. Anneland, etc.' laten ondertekenen. Het stuk is vooral van
belang om de eerste alinea waarin het doel van de dichter als volgt omschreven wordt:
De Wijsen van eertijds hebben't soo verstaen, ende het is altoos waerachtigh gebleven, dat
Vrught en Vreughd, Voordeel en Vermaeck in een getwernt [gevlochten] den deughdelixten
draed maken. Daer op sagh ick dat mijn Vader gesien hadde, als hij sick gelusten liet de
lichamelicke lusten van sijn Hofwijck soo te beschrijven, datse de ziel raeckten; makende
van die Wandeling een' Handeling [verhandeling], die naer hem sijn' Erven, oock naerden
ondergangh vande plaetse, te stade komen moght.
Het gedicht wordt zo geplaatst in het algemene, vertrouwde kader van het utile
duld, waarna gespecificeerd wordt: de dichter beschrijft de stoffelijke genoegens
van Hofwijck op zo'n manier dat de ziel erdoor geraakt wordt, doordat hij van de
beschreven wandeling meteen een vertoog gemaakt heeft, dat als blijvend erfgoed
dienst zal kunnen doen. Deze passage kan gelezen worden als de eerste contemporaine
omschrijving van wat het hofdicht – dat deze genrebenaming nog niet draagt – wil
zijn.
Aen den Leser; Voor de Bij-schriften' is het volgende stuk dat de lezer onder ogen
krijgt. 3° Er zit iets merkwaardigs in dat Huygens de vele citaten in de marge in een
apart gedicht verdedigt. Meer dan vijfentwintig jaar heeft hij vrijwel al zijn lange
gedichten met wijsheid van vooral de klassieken in de kantlijn verrijkt, zoals gebruikelijk
was in de literatuur van zijn dagen. Nu becommentarieert hij voor het eerst
3o Het gedicht g is na voltooiing ^ van Hofwijck Hofwjck geschreven, g ^ waarschijnlijk waarschijnlijk eind januari Janua 16 2. S V Vgl. g.
inleiding inleidin Apparaat, pp ^ par. P 2.1.3, 3^ en Strengholt g 1 99 8. ^ p. 161-16 3.